2-kurs, кечки O‘quv-uslubiy majmua bilim sohasi

Otlarning tasnifi
Otlar ma’nosiga ko‘ra quyidagi guruhlarga ajratiladi:

1. 
   Atoqli otlar alohida dona predmetlar va hodisalarni ifo­­da­laydi: Sima Qian Sima Syan, Lu Xun Lu Sin, Huanghe Xuanxe, Beijing Pekin, Sichuan Sichuan.
   
2. 
   Turdosh otlar bir xil shaxslarni, predmetlar va hodisa­larni belgilaydi: fuqin ota, zhexuejia faylasuf, zhuozi stol, qianbi qalam, feng shamol, xue qor, shan tog‘, he daryo, kenengxing imkoniyat, shengli g‘alaba.
   
3. 
   Otlar – o‘lchov birliklari. Ushbu guruhga ikki turdagi so‘z­lar kiradi: o‘lchov nomlari, masalan, 里 li (uzunlik o‘lchovi); o‘l­chov vazifasida qo‘llaniladigan predmetlar nomlari, masalan, 碗 wan piyola (chashka). O‘lchov vazifasida ishlatiladigan otlar juda kam holatlarda klassifikatorlar bilan ishlatilmaydi.
   

Xitoy tilida turdosh otlar bir nechta sinflarga bo‘linadi. Otlarning sinf­larga bo‘linishi ularning ko‘rinishiga va belgi­lariga qarab ajratiladi. Bun­day grammatik bo‘linish maxsus hizmat so‘zlari orqali bajarilib u klassifikator deb ataladi.
Ot o‘lchov birliklari alohida guruhlar bo‘limini tash­kil etadi. Bu bo‘limga ikki turdagi so‘zlar kiradi:

1. 
   uzunliklar nomi, masalan: 里 (uzunlik birligi)
   
2. 
   o‘lchov birligida ishlatiladigan narsalar nomi, masalan: 碗 wan-chashka.
   

O‘lchov birligida ishlatiladigan otlarning asosiy va alohida belgisi shun­­dan iboratki u kamdan kam holatda klassifikatorlar bilan birga qo‘llaniladi.
O‘lchov birliklari va klassifikatorlar bilan ishlatiladi­gan otni quydagi alohida belgilarini e`tiborga olish shartdir:
1. Bir hil ko‘rinishdagi ot birinchi ko‘rinishida ma’lum nar­sani bil­dirsa, ikkinchi ko‘rinishda o‘lchov birligini bildirishi mumkin. Klas­sifi­katorlarni qo‘llash otning u yoki bu maqsadini bil­diradi: 一个茶碗 – yi ge chawan – bitta choy piolasi, 一 碗茶 – yi wan cha – choy uchun bitta piola.
Birinchi misolda ot narsani bildirib unda klassifikator qo‘llanil­gan, ikkinchi misolda esa ot o‘lchov birligini bildirib bu yerda klas­sifikator qo‘llanilmagan.
2. Ikkita so‘z xatda bitta ieroglif bilan ishlatilsa bitta turkum so‘z deb olinib, o‘lchov birligini bildirishi, boshqasi hiz­mat so‘zini bildirib, klas­sifikator vazifasini bajarishi mumkin: 三张纸 – san zhang zhi – uch varaq qog‘oz, 三张桌子 – san zhang zhuozi – uchta stol.
Birinchi misoldagi 张 ot o‘lchov birligini bildiradi. Tur­kum so‘z bo‘lib u rus tiliga ot bo‘lib tarjima qilinadi. Ikkinchi misoldagi 张 klassi­fikator bo‘lib narsani sinfini bildiradi. U xizmat so‘z bo‘lib rus tiliga tarjima qilinmaydi.
3. Ot o‘lchov birligi bo‘lib turkum so‘z bo‘lsa aniqlovchi vazi­fasini olishi mumkin. Klassifikator xizmat so‘zi bo‘lib bunday imko­niyatga ega emas. Uchta katta qog‘oz. Uchta katta stol.