2-kurs, кечки O‘quv-uslubiy majmua bilim sohasi

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Affiksatsiya yordamida so‘z yasalishini tushuntirib bering.
   
2. 
   Qanday ot (ismiy) suffikslarni bilasiz?
   
3. 
   Qanday fe’liy suffikslarni bilasiz?
   
4. 
   Uch tarkibli so‘zlarning qisqartirilishi qanday bo‘ladi?
   
5. 
   To‘rt tarkibli so‘zlarning qisqartirilishi haqida gapi­rib bering.
   
6. 
   Aralash yasalish haqida gapirib bering.
   
7. 
   Beshta morfemadan iborat so‘zlarning qisqartirilishi haqida bayon qiling.
   
8. 
   Olti va yettita morfemadan iborat so‘zlar qanday qisqar­tiriladi?
   
9. 
   Morfologik konversiya nima degani?
   
10. 
    Chet tillaridan o‘zlashtirilishlar haqida gapirib bering.
    
11. 
    Kalka usuli yordamida o‘zlashtirish qanday bo‘ladi?
    
12. 
    Transkripsiya orqali o‘zlashtirish qanday amalga oshi­riladi?
    

Adabiyotlar:

1. 
   卢福波 著 对外汉语教学实用语法。2012年
   
2. 
   Mavlyanova У. Xitoy filologiyasiga kirish. U –Toshkent:ToshDSHI,2009
   
3. 
   Пособие по иероглифике к учебнику Практический курс китайского языка (в двух частях). Кондрашевский А.Ф. – Москва: Издательство Муравей, 2000.
   
4. 
   Введение в китайский язык. Софронов М. В. – Москва: Издательство Муравей, 1996.
   

8-seminar mashg‘uloti: Aniqlovchi tur

Bu tur bo‘yicha ot, sifat, fe’l, ravish so‘z turkumiga oid so‘z­lar yasaladi.

Hosil bo‘lgan so‘zlarda aniqlovchi va aniqlanmish bo‘ladi.
火车 huŏchē «poezd» (火 huŏ «olov», 车 chē «mashina»; so‘zma-so‘z: «olovli arava»).
汽车 qìchē «avtomobil» (汽 qì «bug‘, gaz», 车 chē «arava»; so‘zma-so‘z: «bug‘li arava»).
Bu turdagi so‘zlarning tarkibiy qismlari sifatida sifat, haraka va predmetlarning nomlarini ifodalovchi o‘zakli mor­femalar kelishi mumkin. Masalan, quyidagi morfemalar sifat ma’nosini va predmet ma’nosini anglatuvchi morfemalarni birlashtirish orqali yasalgan:
白菜 báicài «karam» (白 bái «oq», 菜 cài «sabzavotlar»), 黑人 hēirén «negr, habash» (黑 hēi «qora», 人 rén «odam»)
Ko‘pgina so‘zlarda morfemalar predmet ma’nosiga ega:
工厂gōngchăn «zavod» (工 gōng «ish», 厂chăn «korxona»)
药饭 yàofàn«dorixona» (药 yào «dori», 饭 fàn «uy, xona, bino»)
Ko‘pincha boshqa morfemalar ham uchraydi, masalan, harakat plyus predmet ma’nosini anglatuvchi morfemalar:
飞鸟 fēiniăo «qushlar» (飞 fēi «uchmoq», 鸟 niăo «qushlar»), 走狗 zŏugŏu «malay, uy xizmatkori» (走 zŏu «yurmoq», 狗 gŏu «it»).
Opredelitelniy tip svyazi korney vnutri slova yavlyaetsya ochen produktivnim sposobom slovoobrazovaniya. Po dannomu strukturnomu tipu postroeno bolshoe kolichestvo slov, otno­syaщixsya k kategorii slovoslojeniya i chto osobenno vajno, po nemu obrazuetsya bolshinstvo novix slov i novix terminov.
So‘z ichidagi ildiz (o‘zak)larning bog‘lanishida aniqlovchi tur so‘z yasalishidagi eng muhimlaridan sanalib, u orqali ko‘p­gina yangi so‘z va yangi atama (termin)lar hosil bo‘ladi.