2-lekciya: Go’sh kárxanalari ha’m Soyılatuǵın haywanlardı da’stlepki qayta islewdin’ tiykarg`ı texnologiyası ha’m gigienası Reje

Qansızlantiriw usılları
Qansızlantirish úlken haywanlarda, hushsizlantirilgandan keyin tezlikte atqarılıwı kerek. Qansızlantirish zárúrli process bolıp, góshnin’ sapasına, tavarlılıq jaǵdayına hám saqlanıwında úlken rol oynaydı. Soyilatugin haywanlardı qansızlantirish dárejesi kóplegen faktorlarǵa baylanıslı : yaǵnıy buyımlardı nerv sistemasına, bólek búydew múmkin júrek qan tamırlar sistemasın basqaratuǵın, miyani háreketlentiriw orayına. Usınıń menen birgelikte júrek-qan tamırlar sisteması jumisına tómendegiler tásir etiwi múmkin: hár túrlı kesellikler, mallardı soyıwdan aldınǵı qorqıw, awrıw hám charchoq. Sol sebepli haywanlarǵa soyıwdan aldın, jaqsı dem beriw, hám de olardı soyıw jayına aydawda urıw, dumini qayırıwı múmkin emes. Bular alınatuǵın gósh hám gósh ónimlerin sapasına úlken tásir kórsetedi.
Soyilatuǵın haywanlardı qansızlaniwi, soyıwı usılına qaray ekige bólinedi:
1. Jatqan halda -gorizontal
2. Osilgan halda -vertikal
Soyıw punktleri hám maydanshalarda haywanlar tiykarınan jatqan jaǵdayda, úskenelestirilgen gósh kárxanalarında bolsa osib qoyılǵan jaǵdayda qansızlantiriladi. Osib qoyıw jolı menen qansızlantirishni ábzallıq tárepleri bolıp, qan kóp ajralıp shıǵadı hám góshnin’ sanitariya jaǵdayı jaqsılanadı.
Qansızlantiriw texnikası soyilatuǵın haywanlardıń túrine hám qandı qaysı maqsette isletiliwine baylanıslı. Azıq-awqat yamasa medicina mútajligi ushın isletiletuǵın sterillangan qandı “Troakar” forma daǵı pıshaq menen, texnikalıq maqsetlerde isletiletuǵın qan ápiwayı usılda alınadı. Ápiwayı usılda qansızlantirish ushın verikal jaǵdayda osib qoyılǵan qaramaldı tóbeog'inin’ terisi 25-30 sm uzınlıqta kesilib, óńeshga sabaq baylanısadı. Keyininen uyqı arteriyası hám venaları pıshaq menen kesilib haywan qansızlantiriladi. Bunda shegirdek hám óńeshni kesip jibermaslik kerek, sebebi qandı pataslanıwına alıp keledi.
Qaramallardı gorizantal (jatqan halda ) usılda qansızlantirish da tap sonday texnikada alıp barıladı, tek óńesh baylanıstırnmaydi.
Qoy-eshkilerdi qansızlantirishda ótkir pıshaqtı moyindiń tómengi jag'iga jaqın orından, qulaqtı arqa tárepinen tiqilib, ekinshi tárepin tap bulmanınan shiǵarıladı. Bunda pıshaqtı sonday tiǵiw kerek arteriya hám vena qantomirlari kesilib óńesh zálellanmasligi kerek.
Shoshqalarni qansızlantirishda qan tamırları moyin menen tós qápesiniń tutasǵan jayınnan kesiledi. Lekin bunda tós qápesin ishindegi tamırlardı kesip jibermaslik kerek, sebebi bul halda tós qápesinde qan toplanıp qaladı.
Otni hám túyelerdi qansızlantirish, tap qaramallardı qansızlantirish sıyaqlı boladı. Aqizilgan qan arnawlı ıdıslarǵa jıynap alınadı hám keyingi qayta ishlovga jónetiledi. Tek saw haywanlardan alınǵan qandı azıq-awqat hám dári preparatlarini tayarlawda isletiw múmkin. Onıń ushın qan v. Yu. volfres pichog'i járdeminde alınadı.
Pıshaq ishi gewek trubasimon bolıp, tat baspaytuǵın polattan islenedi, uzınlıǵı 51 sm hám keńligi 22-24 mm, qaramal ushın. Trubani bir tárepi ovalsimon etilgen kesik bolıp, charxlanib ótkirlenedi.
Trubada sheńber formada uslaytuǵın dástesi boladı. Truba formasındaǵı pıshaqtıń ekinshi tárepi 1 m rezina shilangi kiydiriladi. Buyımlardı qansızlantirishdan aldın moyindi terisi kesilib, óńeshni sabaq menen baylanıstıradı, keyin bolsa sterillangan pıshaq tós qápesine, shegirdektiń ońınan, júrekti oń bolmaydıine kiritiledi. Qan júrek bolmaydıinen pıshaqtı tesigi arqalı, shilangga keyin bolsa sterillangan ıdısqa túsedi. Bir sterillangan ıdısqa 6 -8 bas molni qanın alıw múmkin. Ídıslar haywanǵa qoyılǵan nomer menen nomerlenedi. Alınǵan qanlardı dári-dárman hám azıq - awqat tayarlaw ushın isletiwge ruxsat beriw, qanı alınǵan buyımlardı góshini veterinariya qadaǵalawınan jaqsı ótkennen keyin beriledi.
Truba forma daǵı pıshaq, qan 30 -40 sekund aqqannan keyin sug'urib alınadı, bul pıshaq alınǵan jay ápiwayı pıshaqlar menen keńeytiriledi hám keyin alınǵan qan texnikalıq maqsetler ushın isletiledi. Shoshqalarni qansızlantirishda sol pıshaqtı kishi ólshemdegilerdi (25-30 sm) isletiw múmkin.
Haywanlardı gorizonatal jaǵdayda (jatqızılǵan jaǵdayda ), qansızlantirilganda óńeshga shpagat ornatilmaydi (baylanıstırnmaydi), moyindiń vena hám uyqı arteriyası qan tamırları kesilib alınǵan kán texnikalıq maqsetlerde isletiledi. Qansızlantirish processinde hár qıylı haywanlarda tiri salmaǵına koefficienttan tómendegi procentlerde qan shıǵadı :
Qaramallardan -4, 2%
Shoshqalardan-3, 5%
Qoy eshkilerden-3, 2%
Qansızlantirish 6 -8 min dawam etedi. Bul waqıt dawamında haywan ulıwma qanınıń tómendegi muǵdarın joǵatadı :
Qaramallar -55-65%
Shoshqalar 40% ge shekem
Qoy eshkiler 45% ge shekem