2-ma’ruza. Dasturiy ta`minot ishlab chiqish bosqichlari. Algoritm va uning xossalari

bilvosita deb nomlanadi. Oldinga rekursiyaning misoli: 
ALG harakat 
BOSH 
OLDINGA 
O’NGGA 
harakat
TAM 
Ijro etilishida buyruqlar tartibi ba'zi shartlarni tekshirish natijalariga qarab 
belgilanadigan algoritmlar tarmoqlanish deb ataladi. Ularni algoritmik tilda 
tavsiflash uchun maxsus birikma buyrug'i, tarmoqlar buyrug'i ishlatiladi. U 
"muqobil" blok-sxemaga amal qiladi va to'liq yoki qisqartirilgan shaklda ham 
bo'lishi mumkin. 
Robot ijrochisiga nisbatan, robotning ish maydoni chetida ekanligini 
tekshirish shart bo'lishi mumkin; mavjud katakchada obyekt mavjudligini 
tekshirish (ha / yo'q) va boshqalar: 
AGAR shart 
U HOLDA seriya1 
AKS HOLDA seriya2 
HAMMA 
AGAR shart 
U HOLDA seriya 
HAMMA 
AGAR chet 
U HOLDA o’ngga 
AKS HOLDA oldinga 
HAMMA 

---

Quyida tarmoqlanish buyrug'ining rivojlanishi bo'lgan tanlash buyrug'ining 
algoritmik yozuvi keltirilgan: 
TANLASH 
QACHONKI shart 1: seriya1 
QACHONKI shart 2: seriya2 
… 
QACHONKI shart N: seriyaN 
AKS HOLDA seriyaN+1 
HAMMA 
Dasturlash tillari: sintaksis va semantika. 
 
Dasturlarni yaratish, tekshirish va o'zgartirish, boshqa ko'plab ehtiyojlar 
uchun dasturlash tizimlarini yaratish uchun bizga, agar ta'rif bo'lmasa, hech 
bo'lmaganda algoritmik tilning aniqlanishi kerak. Buning uchun ikkala matnning 
aniq ta'rifi va ularning interpretatsiyasi talab qilinadi. Mavjud variantlarni ko'rib 
chiqaylik. 
1. Dastur-translatorning o'zi til tavsifi deb hisoblanadi. Bu yerda dastur 
matni tavsifi (to'g'ri dastur - bu translator xato qilmaydigan dastur) va ularning 
interpretatsiyasi (dasturning interpretatsiyasi - translator tomonidan tarjima 
qilinganidan keyin uning matni qanday bajarilishi). 
Dasturlash endi paydo bo’la boshlaganda aynan shu narsani qilishga harakat 
qilishdi, masalan, FORTRAN tili ushbu tildan birinchi translator bilan bir vaqtda 
yaratilgan. 
2. Tilning ta'rifi rasmiy lingvistik tizimdir (grammatika). Ushbu yondashuv 
birinchi navbatda Algolda izchil qo'llanilgan. Tillarni o'rganishda duch kelgan 
sintaksis diagrammalari Algolda amalga oshirilgan ishlarning bevosita avlodlari. 
3. Tilning ta'rifi - bu matnning tarkibiy birliklari va talqin qilish qoidalari 
o'rtasidagi muvofiqlik. Ushbu parametr ALGOL 68 tilini aniqlashda to'liq amalga 
oshirildi. 
Birinchi variant - bu umuman qoniqarsiz usul, chunki tarjimon dasturidagi har 
qanday o'zgarish ba'zi bir til konstruksiyalarining ma'nosini oxirigacha olib kelishi 
mumkin. 
Ikkinchi variant tilning belgilarning yaxshi shakllangan ketma-ketliklari 
to'plami sifatida qarashiga mos keladi. Agar belgilar ketma-ketligi tilga tegishli 
bo'lsa, u holda u sintaktik jihatdan to'g'ri deb hisoblanadi. Dastur uchun bu shuni 
anglatadiki, tarjimon undagi xatolarni keltirib chiqarmaydi. Ammo sintaktik to'g'ri 
dastur hatto dasturning mazmunli bo'lishiga kafolat bermaydi. Shunday qilib, bu 
yerda tilning faqat bitta tomoni aniqlangan. 

---

Uchinchi variant faqat ikkinchisi bilan birgalikda ishlaydi, chunki 
strukturaviy birliklar sintaktik jihatdan to'g'ri tizimga birlashtirilishi kerak. Bu 
tilning boshqa tomonini ochib beradi. 
Shunday qilib, har bir tilning uchta tomoni borligini ko'ramiz: sintaksis 
(ikkinchi variant), semantika (uchinchi variant), pragmatika (birinchi variant).