2-mavzu. Gidrodinamika Режа

Laminar harakat qonunlari
Oqimchali harakat gipotezasidan kelib chiqqan holda, shuni ta’kidlash mumkinki, qatlamlar orasidagi ishqalanish kuchlari ta’sirida har bir qatlamdagi suyuqlik zarrachasining tezligi avvalgidan farq qiladi. Suyuqlik qatlamlari orasida urinma kuchlanishlar bo`lgani uchun ishqalanish kuchlari hosil bo`ladi. Nyuton qonuniga binoan:
Truba devorida urinma kuchlanish maksimal va oqim o`qida minimal qiymatga ega. Demak, truba devoridan suyuqlik oqimchasi qanchalik uzoqda bo`lsa, uning tezligi shuncha katta bo`ladi va maksimal qiymati oqim o`qiga to`g`ri keladi (2.13).



Turbulent harakat rejimi
Sanoat qurilmalarida suyuqliklar turbulent harakati juda keng tarqalgan. Turbulent rejimda zarrachalarning xaotik, tartibsiz harakati tufayli oqimning asosiy qismida tezliklar ancha tekislanadi (2.13-rasm).
Tajribalar shuni ko`rsatdiki, turbulent rejimda suyuqlikning o`rtacha tezligi w<sub>o`r</sub> laminar rejimdagi kabi maksimal tezlikning yarmiga teng bo`lmay, undan ancha katta bo`ladi, ya’ni Reynolds sonining funkstiyasidir w/w<sub>max</sub>=f(Re). Masalan, Re=10<sup>4</sup> bo`lsa w_ur0,8w_max, Re=10⁸ da w_ur0,9w_max.
Lekin shuni alohida ta’kidlash kerakki, turbulent rejim o`ta murakkab xarakterli bo`lgani uchun, nazariy usul bilan suyuqlik tezliklarining taqsimlanish profilini aniqlash qiyin. Bunga sabab suyuqlik zarrachalarining tartibsiz harakati va ularning intensiv aralashishidir. Oqibatda, suyuqlik ayrim zarrachalari tezligining yo`nalishi va kattaliklarining lokal o`zgarishlari juda tez sodir bo`ladi. Bunday fluktuastiyalar xaotik xarakterga ega.
Oqimning istalgan nuqtasi uchun haqiqiy oniy tezlik w<sub>x</sub> vaqt  ga bog`liqligini ham 2.13-rasmda ko`rish mumkin.


Sinov savollari

1. Gidrodinamika. Suyuqlik harakatining asosiy xarakteristikalari.

2. Suyuqlikni massaviy va xajmiy sarfi va tezlik.
3. Oqimning uzluksizlik tenglamasi, yoki oqimning moddiy balansi.
4. Suyuqlik harakati rejimlari.