2-мавзу. Халқаро савдо назарияси

ИШЛАБ ЧИҚАРИШ МИҚЁСИ САМАРАСИ НАЗАРИЯСИ.

• ИШЛАБ ЧИҚАРИШ МИҚЁСИ САМАРАСИ НАЗАРИЯСИ.
• Бу назариянинг асосчиси америкалик иқтисодчи олим М.Портердир. 80 йилларнинг охирида бу олим жаҳон экспортининг 50 % тўғри келувчи 10 та мамлакатдаги 100 га яқин тармоқларни ўрганиб чиқди. Бу изланишлар натижасида М.Портер ўзига хос назария яратди. Бу назарияга биноан мамлакат фирмалари фаолият олиб борувчи рақобатбардош муҳитни иқтисодиётнинг 4 та муҳим кўрсаткичи шакллантиради: Ишлаб чиқариш омиллари билан таъминланганлик; Талаб кўрсаткичлари; Яқин ва хизмат кўрсатувчи (ёрдам берувчи) тармоқлар: Рақобат муҳити ва фирма стратегияси.

• МАМЛАКАТЛАРНИНГ РАҚОБАТБАРДОШЛИК НАЗАРИЯСИ

• Халқаро савдонинг модели бўлиб, рақобат курашида орттирилган афзалликларга асосланади

• М. Портер

• халқаро савдодаги рақобат мамлакатлараро эмас фирмалар ўртасида кечади;
• фирманинг халқаро савдодаги муваффақияти фирма ва мамлакатнинг рақобатбардош бўлиши билан белгиланади;
• фирманинг халқаро савдода муваффақиятини таъминлаб берувчи рақобатбардошлиги бир томондан тўғри танланган рақобат стратегияси, иккинчи томондан ушбу рақобат омилларнинг нисбатига боғлиқ бўлади;
• фирманинг рақобат стратегиясини танлаш тармоқда ракобатлашаётган фирмалар сони ва янги рақобатчиларнинг вужудга келиши билан бирга фирманинг тармоқда тутган ўрнига боғлиқ бўлади;
• фирманинг тармоқда тутган ўрни унинг даромадини таъминловчи манбалар ёки рақобатбардошлиги билан белгиланади;
• фирманинг рақобатбардошлиги рақобтчиларга нисбатан паст баҳоларни таъминлайди, сифатни оширади ва янги истеъмол хусусиятига эга бўлган маҳсулотларни яратади;
• мамлакатнинг тамоқлардаги рақобатбардошлиги қуйидагилар билан белгиланади: ишлаб чиқаришни тармоқ омиллари билан таъминланганлик даражаси, халқаро савдода фирманинг ишлаб чиқариш кўлами ва тармоқ маҳсулотларнинг ички истеъмоли кўрсаткичлари билан қатнашувини зарурлиги, зарур тармоқ ресурсларига тезкорлик билан эга бўлиш ва тармоқ ичи рақобат ҳолати.