Normal sharoitda turli gazlarning 1 moli 22,4l ga teng hajmni egallaydi.
Bu hajm gazning molyar hajmi deyiladi. Gazning molyar hajmi – bu modda
hajmning shu moddaning miqdoriga nisbatidir:
V
m
=
n
V
bunda V
m
= gazning molyar hajmi (o’lchov birligi m
3
/ mol yoki l/ mol);
V – sistemadagi moddaning hajmi;
n – sistemadagi moddaning miqdori.
Bir gaz muayyan hajmi massasining xuddi shunday hajmdagi ikkinchi
gaz (o’sha sharoitlarda olingan) massasiga nisbati birinchi gazning ikkinchi
gazga nisbatan zichligi deyiladi. (D harfi bilan belgilanadi):
2
1
М
М
Д, bundan М
1
= М
2
. Д
Odatda, gazning zichligi eng yengil gaz – vodorodga nisbatan aniqlanadi (Д
2
Н
bilan belgilanadi). Vodorodning molyar massasi 2,016 g/mol yoki takriban 2
g/mol ga teng. Shu sababli quyidagini olamiz:
М = 2 . Д
Н
Ko’pincha gazning zichligi havoga nisbatan aniqlanadi. Havo gazlar
aralashmasi bo’lsa ham har holda uning o’rtacha molekulyar massasi bor, deyiladi.
Bu massa 29 g/molga teng. Bu holda molyar massa ushbu ifodadan aniqlanadi:
М = 29 Д
Х
Molekulyar massalarni aniqlash shuni ko’rsatadiki, oddiy gazlarning
molekulalari ikki atomdan (Н
2
, F
2
, CI
2
, O
2
, N
2
), nodir gazlarning molekulalari esa
– bir atomdan tarkib topgan (Не, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn). Nodir gazlar uchun
«molekula» va «atom» tushunchalari teng qimmatlidir. Lekin ayrim boshqa oddiy
moddalarning molekulalari uch va undan ko’p atomlardan tarkib topgan, masalan
ozon О
3
, fosfor Р
4
molekulalari, o’rtacha haroratda oltingugurt bug’lari S
8
.
Avogadro qonuni asosida turli hisoblashlar o’tkaziladi – gazlarning normal
sharoitdagi hajmi, massasi, zichligi, gazsimon moddalarning molyar massasi,
shuningdek, gazlarning nisbiy zichligi hisoblab topiladi.
