2-Mavzu. J. Dalton atomistikasi. Anorganik birikmalarning sinflari

Molyar  massa  –  modda  massasining  moddaning  miqdoriga  nisbatiga 

teng kattalik. 

 

Uning o’lchovi kg/mol yoki g/mol; odatda u M xarfi  bilan belgilanadi.  

 

Molekulaning  massasini  bilgan  holda  moddaning  molyar  massasini  oson 

hisoblab topish mumkin. Masalan, agar suv molekulasining massasi 2,99 . 10

-26

 kg 

ga teng bo’lsa, u holda molyar massasini Мr (Н

2

О) = 2,99 



10

–26 

 кг . 6,02 . 10

23

 

g/mol = 0,018 kg/mol, ya‘ni 18 g/ mol bo’ladi. Umumiy holda moddaning g/mol 

da ifodalangan molyar massasi shu moddaning nisbiy atom yoki nisbiy molekulyar 

massasiga son jihatidan teng bo’ladi. Masalan, С, Fe, O

2

, H

2

O larning nisbiy atom 

va  molekulyar  massalari  tegishlicha    12,    56,    32,  18  ga  teng,  ularning  molyar 

massalari esa tegishlicha 12 g/mol, 56 g/ mol,    32 g/mol, 18 g/mol bo’ladi.  

 

Molekulyar  massani  molekulyar  holatdagi  moddalar  uchun  ham,  atomar 

holatdagi  moddalar  uchun  ham  hisoblab  topish  mumkin.  Masalan,  vodorodning 

nisbiy  molekulyar  massasi  Мr  (Н

2

)  =  2,  moddaning  struktura  birliklari  soni  (N

А

) 

bilan  aniqlangan  miqdori  bir  xil  –  1  mol.  Lekin  molekulyar  vodorodning  molyar 

massasi    esa  1  g/mol.    Bir  mol  atom,  molekula  yoki  ionlardagi  zarrachalar  soni 

Avogadro doimiysiga teng bo’ladi.  

 

 

1 mol 

12

С atomlari = 6,02 



10

23

 atom 

12

С 

1 mol Н

2

О molekulalari = 6,02 



10

23

 molekula Н

2

О 

1 mol  SO

2-

4

 ionlari = 6, 02 



10

23

  SO

4

2-

 ionlari 

 

Massa  bilan  modda  miqdori  –  har  xil  tushunchalardir.  Massa 

kilogrammlarda  (grammalarda),  modda  miqdori  esa  –  mollarda  ifodalanadi. 

Moddaning  massasi  (m,  g),  moddaning  miqdori  (n  ,  mol  )  va  molyar  massa  (M, 

g/mol) orasida oddiy nisbatlar bor:  

---

m = nM 

n = 

M

m

 

M =

n

m

 

SHu formulalardan modda muayyan miqdorining massasini hisoblab topish, 

yoki  moddaning  ma‘lum  massasidagi  mollar  sonini  aniqlash  yoxud  moddaning 

molyar massasini oson topish mumkin.