2-mavzu. Ma’muriy-hududiy bo„linishi va Xitoyning iqtisodiy- geografik joylashuvi Darsnin maqsadi

2.2. Xitoyda ishlab chiqarish kuchlarining joylashtirilishi va mamlakat 
mintaqalariga umumiy tasnif 
Mamlakat territoriyasini 3 ta zonaga bo„lish bizga ularning ko„p 
kursatkichlar bo„yicha rivojlanish darajasini bilishga, ular tomonidan YaIM ga 

---

qo„shgan hissalarini aniqlashga, ularga xorijiy sarmoyalarning jalb qilinish 
miqdorini aniqlashga va aholi daromadlarini o„sishini bir-biri bilan qiyoslashga 
yordam beradi. Quyida mazkur xududlar bo„yicha 1980-2006 yillar davomida 
ularning mamlakat YaIM dagi salmoqlarini jalval 5.2.1.dan ko„rishimiz mumkindir. 
Ushbu jadval 5.2.1. dan ko„rinib turganidek, Xitoy xukumatining 1990 
yillarda mamlakatdagi Markaziy va G„arbiy zonalarni rivojlantirish bo„yicha olib 
borgan uzluksiz va izchil sayi-xarakatlariga qaramasdan, ularning umumdavlat 
ishlab chiqarishdagi ulushlarini nafaqat oshganligini, balki, bir oz pasayganlishini 
kuzatishimiz mumkindir.
jadval 2.2.1. 
Xitoydagi 3ta iqtisodiy zonalarning YaIMdagi salmog‘i, % da.
1
 
1985y. 1990y. 1995y. 2000 2005 2010 
Mamlakat bo„yicha 
jami 
100 
100 
100 
100 
100 
100 
Sharqiy 
52,7 
53,9 
3,7 
51,2 
50,8 
48,4 
Markaziy 
30,9 
29,7 
8,3 
30,4 
29,2 
30,7 
G„arbiy 
16,4 
16,4 
4,0 
19,4 
20,0 
20,9 
Amaldagi mana shu zonalardagi iqtisodiy ko„rsatkichlarning o„zgarmasligi 
davlat tomonidan ularni rivojlanishi uchun yetarli darajada mablag„larning 
ajratilmayotganligini ko„rsatadi.
Jadval 2.2.2. 
Real kapital quyilmalarining zonalar bo‘yicha salmog‘i, % da 1999-2010 
yillarda.
2
 
1999 y. 
2002 y. 
2006 y. 
2010y. 
Sharqiy zona 
87,
6 
82,8 
77,6 
72,4 
Markaziy zona 
9,9 
10,5 
11,9 
16.7 
1
Да Тяочжен, Чжунго Цзинцзи Цзегоу Тяочжон дэ лю да веньти, Пекин 2011, 198 с. 
2
Да Тяочжен Чжунго, Цзинцзи, цзегоу Тяочжен дэ лю да веньти, Пекин 2011, с 191. 

---

G„arbiy zona 
2,5 
6, 7 
10,5 
11.9 
hammasi 
100 
100 
100 
100 
Yuqoridagi jadvaldan ko„rinib turganidek, mamlakatning ichki xududlarida 
iqtisodiy tizim islohotlarini juda ham sekin qadamlar bilan amalga 
oshirilayotganini guvohi bo„lamiz.
1978-2006 yillarda YaIM ning umumiy hajmidagi davlat sektorining zonalar 
bo„yicha salmog„i bir qadar pasayib bordi. Ular orasida ushbu jarayonning eng 
qiyinroq kechgan xududlari – bu davlatning ichki provinsiyalari bo„lib, ularda 
poselka-volost tipidagi korxonalarning xo„jalik yuritishi va ularning rivojlanishi 
ancha sust kechdi. Buni biz quyidagi jadval 5.2.3. dan yaqqol ko„rishimiz 
mumkindir. 
Jadval 2.2.3.