2-mavzu: Qadimgi davr madaniyati va san’ati, uning taraqqiyot bosqichlari (2 soat) Reja

musiqachilar maktablari shakllangan. Ular maxsus (bastakorlik, musiqa ilmi kabi 
fandagi) bilim va qoidalarga asoslanib ijod qilgan. Natijada ayrim cholg‘u, raqs, 
doston va boshqa janrlar paydo bulgan. 
Arxeologik qazishmalar natijasida eneolit davridayoq O‘rta Osiyo hududida 
eng ilk sug‘orish inshootlari barpo bo‘lganligini ko‘rsatadi. Eneolitdan jez davriga 
o‘tish bosqichida sopol buyumlarga naqsh ishlash bilan birga inson va hayvonlar 
shaklini ham chizish keng tus olgan. Anov madaniyati yodgorliklarini boshqa 
mintaqa topilmalari bilan qiyosiy o‘rganilishi natijasida jez davrida, mil. avv. III-II 
ming yillik oxirida O‘rta Osiyo janubida ilk shahar madaniyati, Qadimgi SHarq 
tipidagi mahalliy madaniyat vujudga kelgan deb hisoblanadi. 
Baqtriya (Baqtriyona, Baxtar zamin Baqtriya) — Amudaryoning yuqori va 
o‘rta oqimidagi tarixiy viloyat. Asosan hozirgi O‘zbekiston va Tojikistonning 
janubiy viloyatlari hamda Afg‘onistonning shimoliy qismini o‘z ichiga olgan. 
Baqtriyaning o‘tmishda «Ming bir shahar mamlakati» deb atalganligi unda 
shaharlarning ko‘p bo‘lganligidan guvoxlik beradi. Baqtriyada asosan oromiy 
yozuvidan va mahalliy tillardan foydalanilgan.
Mil. av. VI - IV asrlarda Baqtriya madaniyati 2 uslubda taraqqiy etgan. 
Birinchisi, ko‘proq ko‘chmanchi aholi madaniyati bilan bog‘liq bo‘lib, 
adabiyotda «hayvon uslubi» (mehnat va jang qurollari, uy-ro‘zg‘or buyumlarini 
turli hayvonlar suratlari bilan bezash) deb yuritiladi.
Ikkinchisi, o‘troq baqtriyaliklar madaniyati yodgorliklarida aks etgan 
(qarang: Amudaryo xazinasi va b.). Baqtriya madaniyati, ayniqsa mil. av. 1-ming 
yillikning so‘nggi asrlarida yuksalgan. Mahalliy xalq madaniyati yunon, hind va 
fors madaniyatlari an’analari ta’sirida ham boyigan. Mil. av. II – I asrlarda 
ipakchilik va pillachilik rivojlangan (qarang: Sopollitepa). Bu davrga oid 
me’morlik yodgorliklari, numizmatika materiallari, tasviriy va amaliy san’at 
namunalari Termiz, Zartepa, Dalvarzintepa, Xolchayon va boshqa joylardan 
topilgan.