2-мавзу. Саноат корхоналарини ривожлантириш стратегиясини шакллантириш

Мослашувчан автоматлаштирилган ишлаб чиқариш (МАИЧ) - бу техник 
воситалар ва техник мақсадлар доирасида ўзбошимчалик билан номенклатуранинг 
янги маҳсулотларини ишлаб чиқаришга ўтиш учун зарур бўлган ҳолларда, ишлаб 
чиқариш жараёнини ва тўхтовсиз ускуналарни тўхтатмасдан, бир хил ускунада 
қисқа вақт ичида ва энг кам харажат билан ишлаб чиқариш имконини берадиган 
ишлаб чиқариш ускуналар. 
Мослашувчан ишлаб чиқаришнинг анъанавийларга нисбатан афзалликлари: 
- ишлаб чиқариш ҳаракатчанлигини ошириш; 
- янги маҳсулотларни ишлаб чиқиш вақтини қисқартириш; 
- меҳнат унумдорлигини ошириш; 
- ишлаб чиқариш тсиклини қисқартириш; 
- ишлаб чиқариш таннархини пасайтириш 
Асосий кўрсаткич - мослашувчанлик даражаси янги маҳсулотларни ишлаб 
чиқаришга ўтиш жараёнида вақт ва зарур қўшимча харажатлар, шунингдек, кенг 
маҳсулот турига қараб аниқланиши мумкин. 
Мослашувчан автоматлаштирилган ишлаб чиқаришда барча таркибий 
қисмларнинг (технологик ускуналар, транспорт ва сақлаш тизимлари, дастурлар, 
асбоблар, арматура, иш қисмлари ва бошқалар билан таъминланган жойлар) ишлаши 
ишлаб чиқариш воситаларини ўзгартирганда ишлаб чиқариш (ишлов бериш) 
технологиясини тез созлашни таъминлайдиган бутун бошқарув тизими сифатида 
синхронлаштирилади.
Биринчи турдаги стратегиянинг мисоли - маълум бир маҳсулотни ишлаб 
чиқаришнинг узоқ муддатли режаси, унда ҳар бир вақт учун ишлаб чиқариш ҳажми 
ва ҳажми белгиланади. 
Иккинчи турдаги стратегиялар қуйидагиларни ўз ичига олади: 
- бозорда сотиш улушини нархни пасайтирмасдан 35% гача (шартли равишда) 
ошириш;
- рақиб томонидан бошқариладиган тарқатиш тармоқларига кириш. 
Соғлом стратегия 
Таклиф қилинган 
Амалга оширилган
стратегия
стратегия 
Амалга оширилиб бўлмайдиган
Шошилинч стратегия 
статегия 
Расм 2.1 - Стратегиянинг элементлари 

---

Стратегиянинг асосий элементлари. Иш ҳаётида стратегия деганда 
ташкилотнинг мақсадларига қандай эришиш, унинг муаммоларини ҳал қилиш ва 
бунинг учун зарур бўлган чекланган ресурслар ажратиш тушунчаси тушунилади.
Бундай контсептсия (иккинчи тур стратегиясига мувофиқ) бир нечта элементларни 
ўз ичига олади (2.1-расм). 
Расм 2.2 - Стратегия вариантлари 
Ҳисобланган ва амалга оширилган стратегия. Одатда, бир неча йилларга 
мўлжалланган стратегия ишлаб чиқилиб, ҳар хил турдаги лойиҳаларда, 
дастурларда, амалий ҳаракатларда аниқланади ва уларни амалга ошириш 
жараёнида амалга оширилади. Корхонанинг стратегиясини яратиш учун зарур 
бўлган кўп одамларнинг меҳнат ва вақт сарф-харажатлари уни тез-тез ўзгартиришга 
ёки жиддий равишда ўзгартиришга имкон бермайди. Шунинг учун у жуда умумий 
маънода ифодаланган. Бу мўлжалланган стратегия (2.2-расм). 
Корхона стратегияси - бу ҳаракат режаси бўлиб, унинг мақсади рақобатчиларга 
қарши курашда компаниянинг мавқеини яхшилашдир. Қоида тариқасида, у 
корхонанинг юқори раҳбарияти томонидан ишлаб чиқилган ва мавжуд 
ресурслардан фойдаланган ҳолда корхона мақсадларига эришиш йўлларини 
белгилайди. 
Стратегия - бу корхонанинг кенг умумий тушунчаси, умумий ҳаракатлар 
дастури, шу жумладан якуний мақсадларга эришиш учун ресурсларни тақсимлаш. 
Стратегия - бу компаниянинг нимага эришмоқчи ёки нимага эришмоқчи 
эканлигини кўрсатадиган асосий мақсадлар ва комплекс чора-тадбирларнинг 
танловидир. 
Корхона стратегиясини ишлаб чиқиш иккита асосий элементни ўрганишни 
талаб қилади: 
1) ташқи муҳитни баҳолаш; 
2) корхонанинг ички ресурсларини баҳолаш. 
Стратегия бу ташкилот вазифалари ва мақсадларига эришиш учун 
фойдаланиладиган ташкилий ҳаракатлар ва бошқарув ёндашувларининг 
тасвиридир.