2. Nomoddiy aktivlarni xarakatini hujjatlashtirish. Nomoddiy aktivlarning analitik va sintetik hisobi

Nomoddiy aktivlarni qabul qilish-topshirish dalolatnomasi (NMA –1 shakl). 
Mazkur dalolatnomaning shakli amaliyotda me’yoriy - huquqiy jihatdan o‘z 
tasdig‘ini topmoqda. Nomoddiy aktivlar qaysi manba hisobidan qabul qilinmasin (xarid 
qilish, ustav kapitaliga qo‘shish, boshqa aktivlarga almashtirish, grant yoki subsidiya ko‘ri-
nishida olish, korxonaning o‘zida shakllantirish va boshqalar), ular shartnomalarga 
muvofiq «Nomoddiy aktivlarni qabul qilish-topshirish dalolatnomasi» NMA-1 shakl 
bo‘yicha rasmiylashtirilishi lozim.  
Dalolatnoma nomoddiy aktivni qabul qiluvchi guruh hay’ati tomonidan har bir ob’ekt 
uchun bir nus’hada tuziladi. Shuningdek, bir turdagi nomoddiy aktivlar uchun oldin 
tuzilgan dastlabki dalolatnomalar umumlashtirilib “Umumiy dalolatnoma” tuziladi. 
Masalan, sanoat namunasiga bo‘lgan bir necha xil ishlab chiqarish huquqiga egalik 
qiluvchi patentlar yoki turli xil o‘lchamdagi bir nechta yer maydonlaridan foydalanish 
huquqlari uchun ruxsatnoma (litsenziya)lar bo‘lishi mumkin. Dalolatnomaning asosiy 
vositalarni hisobga oladigan dalolatnomadan farqi bu shaklning sodda hamda kerakli 
rekvizitlarga ega bo‘lganligidadir. 

---

6 
Nomoddiy aktivlarni qabul qilish dalolatnomasi tuzilib so‘ng buxgalteriyaga 
topshiriladi. Dalolatnoma bilan birga ob’ektlarning boshqa hujjatlari ham taqdim etiladi. 
Shuni ham ta’kidlash joizki, ayrim nomoddiy aktivlar ob’ektlari bo‘yicha dalolat-nomani 
to‘ldirish aktivning o‘ziga xos xusutsiyatlaridan kelib chiqqan holda hisob yuritish 
siyosatida belgilanadi. 
Nomoddiy aktivlarni tugatilishi (hisobdan chiqarish) dalolatnomasi. (NMA- 2 
shakl). 
Korxonalarining hisob yuritish siyosatiga muvofiq ulardagi mavjud nomoddiy 
aktivlarini hisobdan chiqarish bo‘yicha «Nomoddiy aktivlarni hisobdan chiqarish 
dalolatnomasi» deb nomlagan dalolatnomaning yangi shakli (NMA-2 shakl) ishlab 
chiqildi va uni amaliyotga joriy etish mumkin. 
Ushbu shaklda nomoddiy aktivlar ob’ektlarini hisobdan chiqarish paytida xo‘jalik 
yurituvchi sub’ekt rahbari tayinlangan hay’at tomonidan ikki nusxada tuziladi. Ushbu 
dalolatnomaning birinchi nusxasi buxgalteriyaga, ikkinchi nusxasi esa javobgar shaxsga 
beriladi. Dalolatnomada nomoddiy aktivlarning nomi, sanasi, inventar (arxiv raqami), 
hisobdan chiqarish sababi, balans qiymati, amortizatsiyaning yillik me’yori, amortizatsiya 
summalari aks ettiriladi. 
Tomonlar o‘rtasidagi patent, litsenziya olishga tuzilgan shartnoma shartlari bajarilib, 
sanoat namunasi huquqi bo‘yicha patent yoki tabiiy resurslardan foydalanish huquqlariga 
bo‘lgan guvohnomalar o‘z kuchini yo‘qotganda korxonada nomoddiy aktivlarni tugatish 
dalolatnomasi rasmiylashtiriladi. Nomoddiy aktivlarni hisobdan chiqarish komissiya 
a’zolarining xulosalariga asoslanadi va yakuniy moliyaviy natija aniqlanadi.