2 O’tkir o’pka bakterial destruksiyalari

(Izox: Isakov Yu.F. Xirurgicheskiye bolezni detskogo vozrasta. – M.: 
GEOTAR-MED, 2004. T.1. – S. 200-207. (elektronnaya versiya – 622Mb)) 
 
DIAFRAGMA ChURRASI 
Xozirgi paytda M.M. Diterixs (1910) fikricha, churralar embrional rivojlanishining 
3-oyligida paydo bo’ladi, degan nazariyani, 
S.Ya.Doleskiy (1958) – churralar ancha 
kechrok, rivojlanishning 5-6 oyligida hosil 
bo’ladi degan fikrni oldinga suradi.
Jaroxatlanish natijasida hosil bo’lgan 
churralarning kelib chiqishini tushintirish 
kiyin 
emas. 
Chanok, qorin, 
ko’krak qafasi 
bo’shlig’i 
shikastlanganda 
bosim kuchayib, 
diafragma yorilishiga olib keladi. Churra o’ng tomonga 
kamroq, bunga sabab jigarning o’ng bo’lmasi pastki 
tomondan kelayotgan zarbni o’ziga oladi, chap tomonda 
ko’prok uchraydi. Adabiyetlarda xozirgacha diafragma 
churrasining 50 ga qusish tasnifi bo’lib, bolalarda 
birinchi bo’lib S.Ya.Doleskiy (1958) 10 ga yaikn bemorlarni davolash natijasida 

---

14 
o’zining quyidagi tasnifini taklif qiladi. 
Klinikasi. Churra turiga qarab ikki qismga ajratiladi. Nafas olish a’zolari 
vazifasining buzilishi. Bunda qorin bo’shlig’idagi organlar ko’krak bo’shliridan chiqib, 
o’pkani kisib kuyadi. Natijada ko’krak qafasida joylashgan organlar (yurak, qon 
tomirlar) sog’lom
tomonga qarab (karama-karshi tomonga) siljiydi. Oqibatda 
bemorning nafas olishi kiyinlashadi. Gipoksiya rivojlana boradi. Bemorning lablari 
ko’karadi, nafas olishi tezlashadi. O’pka qisilganda uning og’irligi 3—12,5 g kamayadi 
(normada 20—25 g). Ko’krak eshitib kurilganda o’pka tovushlari pasaygan bo’lib, 
ichak harakatlari eshitiladi. Tukillatib urib ko’rilganda timpaniq yoki bo’g’iq. tovush 
borligi aniqlanadi. 
Diafragma churrasida oshqazon-ichak organlarining vazifasi ma’lum darajada 
bo’ziladi. Natijada har hil asoratlar rivojlanadi. 
Qizilo’ngach teshigi churrasida Giss burchagi buzilib (utmas bo’ladi), oshqazon-
qizilo’ngach reflyuksi paydo bo’lishi natijasida qizilo’ngachning kardial qismida 
yaralar (ezofagit) hosil bo’ladi. Keyinchalik qizilo’ngachdan ovqat o’tmay qoladi 
(striktura). Bunday xrlatlarda kasallikning boshlanish davrida bemorda qon aralash 
qusish paydo bo’ladi. Asta-sekinlik bilan qizilo’ngachdan ovqatlanishi qiyinlashadi. 
Diafragma churrasi kisilib kolganda ichak tutilishi belgila-ri paydo bo’ladi. 
Bemorda ko’p marta qusish paydo bo’ladi, lekin qusish yengillik keltirmaydi. 
Yurak-qon tomir faoliyati buzilishi. Churra yurakni bosib, karama-karshi tomonga 
siljitadi. Natijada yurak ishi qiyinlashadi. Bemorning umumiy ahvoli keskin og’irlasha 
boradi. Nafas olish yuzaki bo’lib, yurak urishi tezlashadi. 
S. Ya. Doleskiy (1958) ma’lumotlariga Karaganda 
diafragma churrasi bilan turilgan bolalar orasida 5,5% ga 
qusish qo’shimcha turma kasalliklar aniqlangan. Shular 
ichida 2% ga yaqin bolalarning o’limiga asosan shu tug’ma 
kasalliklar sabab bo’ladi. 
Diafragmal churra deb, qorin bo’shlig’ida joylashgan 
organlarning diagfragma pardasining tug’ma yeyinki "sun’iy 
hosil" bo’lgan teshiklardan ko’krak bo’shlig’iga siljishiga 
aytiladi. 
Diafragmal churraning boshqa churralardan farqi shuki, 
bu yerda hamma vaqt ham churra qopi, churra darvozasi 
mavjud bo’lmaydi.