2-tema. Imla qa ǵıydaları

dir (tá
ǵ
diyir emes) túrinde 
ekinshi bólegi (y) túsirilip jazıladı; 
b) sózlerdiń birinshi buwınında -uw, -úw qosarlıları jazılsa, keyingi 
buwınlarda -ıw, -iw qosarlıları saqlanıp jazıladı: ulıwma (uluwma emes), 
ma
ǵ
lıwmat (ma
ǵ
luwmat emes), ayıw (ayuw emes), bayıwlı (bayuwlı emes); 
d) birigip jazılatu
ǵın kúnshuwaq, Ultuw
ǵ
an, Aytuwar, ulıshuw-qumquwıt 
sıyaqlı qospa sózlerdiń soń
ǵı buwınlarında -uw túrinde jazıladı. 
Sóz ishinde qatar qollanılatu
ǵın dawıslılardıń imlası: 
1) 
ia: diagnoz, material, pianino, radiator, milliard; 
2) io: radio, biologiya, million, stadion, melioraciya; 
3) 
ai: mozaika, novokain, Ukraina; 
4) 
oi: alkoloid, ellipsoid; 
5) 
ea, eo: teatr, teorema, realizm, meteorologiya; 
6) 
ae, oe: aerodrom, poema,
 
poeziya; 
7) 
oa: oazis, kinoaktyor, radioaktiv; 
8) 
ie: klient, dieta, gigiena; 
9) 
iu: notarius, prezidium, radius; 
10) ao: kakao; 
11) ee: reestr, teleekran; 
12) oo: kinooperator, kooperaciya, koordinaciya, zoologiya; 
13) uu: vakuum; 
14) aa: sanaat, qanaat, saat 
15) áá: jámáát, zúráát 
 
Dawıssızlardıń imlası 
Dawıssızlar únli hám únsiz bolıp ekige bólinedi: 
1) únli dawıssızlar: 
z
2) únsiz dawıssızlar: f, h, x, k, q, p, s, t, c, ch, sh 
 
Únli dawıssızlar 
Bb háribi túpkilikli sózlerdiń basında hám ortasında jazıladı: bayraq, tabıs, balıq, 
jaba. Al ózlestirme sózlerdiń aqırında p bolıp aytılsa da, b háribi jazıladı: arab, 
klub, shtab t.b. 
Dd háribi sózlerdiń esitilgen jerlerinde jazıla beredi: duz, adam, joldas. 
Awızeki sóylewde shad, yad, áwlad, sud, zavod, Xalqabad sıyaqlı sózlerde t
d jazıladı. 
Gg háribi kóbinese jińishke dawıslılar menen kelip, sózlerdiń basında, 

---

ortasında jazıladı: gáp, gilem, tógin, bóget, segiz, al ózlestirme sózlerdiń aqırında 
da jazıladı: biolog, xirurg, pedagog, filolog, geolog t.b. 
Ǵǵ háribi kóbinese juwan dawıslılar menen kelip, sózlerdiń basında, 
ortasında jiyirek, al ayırım ja
ǵdaylarda sóz aqırında jazıladı: 
ǵ
ayrat, 
ǵ
ar
ǵ
a, to
ǵ
ız, 
ba
ǵ
. Sonday-aq, 
ǵ
álle, 
ǵ
áziyne, 
ǵ
árezsizlik sıyaqlı sózlerde jińishke dawıslı menen 
de bir buwında jazıladı. 
Jj haribi sózlerdiń basında, ortasında hám siyrek ja
ǵdayda aqırında da 
jazıladı: jaylaw, jańa, shóje, góje, hújjet, tiraj, taj, Minaj, iláj, mútáj t.b. 
Ll háribi sózlerdiń barlıq esitilgen jerlerinde jazıladı: dala, qala, pille, 
material, gúl t.b. 
Mm háribi sózdiń barlıq esitilgen jerlerinde jazıladı: may, keme, ilim. 
Nn háribi sózdiń barlıq esitilgen jerlerinde jazıladı: ana, naqıl, dene, kún.
Ńń háribi sózdiń ortasında hám aqırında jazıladı: tań, ańız, jańa. 
Rr háribi sózlerdiń ortasında hám aqırında esitiliwinshe jazıladı: tarı, jarıs, 
sarı. Sózlerdiń basında qısqa ı, i, u, ú dawıslıları esitilse de, ol jazıwda 
saqlanbaydı: razı, ret, rásmiy, roman.
Vv háribi vagon, vokzal, avtobus t.b. sıyaqlı ózlestirilgen sózlerde jazıladı. 
Ww háribi sózlerdiń barlıq esitilgen orınlarında jazıladı: Watan, sawda, taw. 
Yy háribi sózlerdiń barlıq esitilgen jerlerinde jazıladı: yaqshı, bayraq, to
ǵ
ay. 
Zz haribi sózlerdiń barlıq orınlarında qollanıladı hám jazıladı: zaman, azada, 
segiz; 
 
Únsiz dawıssızlar 
Ff háribi ózlestirme sózlerde jazıladı: fermer, Zulfiya, shkaf.
Hh háribi sózlerdiń basında hám ortasında jazıladı: házil, hújdan, báhár. 
Ayırım pah, ah, wah sıyaqlı tańlaq sózlerdiń aqırında jazıladı. 
Xx haribi qaraqalpaq tiliniń túpkilikli sózlerinde ushıraspaydı. Ol arab-parsı 
hám basqa da shet tillerden ózlestirilgen sózlerde jazıladı. Awızeki sóylewde q sesı 
esitilse de, jazıwda x háribı jazıladı: xabar, asxana, paytaxt, paroxod t.b. 
Kk háribi jińishke dawıslılar menen sózlerdiń barlıq orınlarında aytıladı hám 
jazıladı: kók, kórkem, kólik. Sonday-aq karta, kompas, kran sıyaqlı sózlerde 
juwan dawıslılar menen de bir buwında jumsaladı. 
Qq háribi kóbinese juwan dawıslılar menen sózlerdiń barlıq jerlerinde 
jazıladı: qala, qayıq, qaraqalpaq. Sonday-aq q háribi qábir, qálem, qánige sıyaqlı 
sózlerde jińishke dawıslılar menen bir buwında jumsaladı.