2 Тузувчилар


Download 0.78 Mb.
Pdf ko'rish
bet64/66
Sana06.04.2023
Hajmi0.78 Mb.
#1334427
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   66
Bog'liq
osimliklar fiziologiyasi

ТАЯНЧ ИБОРАЛАР 
Фитогармонлар гармонлар, анорганик моддалар хужайралар, секретин, эндокрин
фермент. 
АДАБИЁТЛАР. 
1. Мустақимов Г.Д. Ўсимликлар физиологияси. 
2. Раскатов П.Б. Физология растений с основқим микробиологии. Изд «Сов. шк» М.1 
1989 г 
3. Пяткин К.Д., Кривоўеин. Ю.С. Микробиология изд. «Медицина» М. 1989 г. 


95 
18-МАВЗУ: ЎСИМЛИКЛАРДА АЗОТ ЎЗЛАШТИРИШИ. 
Табиатда азот хаво таркибининг 78% ташкил этишига қарамай, ўсимликларнинг 
қуруқ моддаси таркибидаги қуруқ миқдори 1-3 % ортмайди. Азот тирикилик хусусиятини 
сақлаган оқсил ва бахзи мураккаб бирикмалар таркибига киради. Азот фақат оқсиллар, 
ферментлар хосил бўлишида иштирок этмасдан балки, у хлорофилл молекуласи 
витаминлари Алкологидлар таркибига киради. Нитрит, нитрат ва амоний тузлари 
таркибидаги анионлар ва катионлар шаклидаги азотни ўсимликлар ўзлаштиради. 
Хаво таркибидаги азот газларини ўсимликлар ўзлаштирсада уларнинг мқдори 
ўсимликларни азотга бўлган эхтиёжини тўла қондира олмайди. Шунинг учун хам азот хар 
хил шаклда ўғитлар сифатида ерга солинади. Тупроқда учрайдиган азотли бирикмалар 
қуйидаги 3 группага бўлинади: 
1. Нитрат кислота тузлари 
2. Аммоний тузлари 
3. Органик моддалар таркибидаги азот 
Нитратлар таркибидаги азотни ўсимликлар анион шаклида ўзлаштиради, сўнгра у 
барг тўқималарда аммиакгача қайтарилади. Нитратлар қайтарилиши учун зарур водородни 
анионлар етказиб беради. Хосил бўлган аммиак кислоталари билан бирикиб 
аминокислоталар хосил бўлишида иштирок этади. Ўсимликлар ўзлаштирган илдиз 
системасининг ўзидаёқ кисоталар хосил бўлган аминокислоталар оқсил хосил бўлишида 
иштирок этади. 
Зарарли аммиак ўсимликлар тўқимасидаги аспарагин ва глутамин аминокислоталари 
тахсирида зарарсизлантиради. Бу бирикмалар ортиқча аммиак группаларини ўзига 
бириктириб олдаи ва ўзларининг аммерларини хосил қилади. 
Аспарагин ва глутамен оксидлари ўзи бириктириб олган группасини бошқа окси 
кислоталарига бериб янги аминоуислоталар хосил қилади.Шунинг учун бу амитлар группаси 
донор хисобланади. 
Хар қандай аминокислота ўзидаги амина группасини бошқа кето кислотага бериш 
натижаси янги-янги аминокислоталар ва кено кислоталар хосил бўлади. Бу процесс қайта 
аминланиш дейилади. Қайта таминланиш реакциясида трансаминас ёк аминотронсферас 
ферментлари қатнашади. Рец оксинлар доимо янгиланиб туради, улар парчаланган 
аминакислоталарга хос бўлади. 
Аминокислоталар парчаланишидан аммиак ва кетокислоталар ажралиб чиқади. 
САВОЛЛАР. 
1. Ўсимликлар ўсишига тахсир этадиган факторлар нималардан иборат? 


96 
2. Ўсимликлар ўсишини қандай тезлатиш мумкин? 
3. Ўсимликларнинг тиниш даври деганда нималарни тушунасиз?

Download 0.78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   66




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling