2021, №1 issn 2010-7498 kasb-hunar ta’limi ilmiy-uslubiy, amaliy, ma’rifiy jurnal №1

МЕТОДИКА
бир фан доирасида ҳал этиш мумкин 
эмас. Шунинг учун ўқитиш назария-
си ва амалиётида ўқув фанларини 
бирлаштириш тенденцияси кузатил-
моқда, уларни фанлараро алоқа-
дорлик асосида мужассамлаштириш 
ва умумий мазмунини яхлит модел-
ларда ифодалаш жараёни давом 
этмоқда... ўқув фанлариаро алоқа-
дорликни таъминлаш талабаларнинг 
билимларини 
тизимлаштиришга, 
уларнинг мустақил фикрлаш кўникма 
ва малакаларини ривожлантиришга, 
таълимнинг қуйи босқичларида эгал-
лаган билимларини чуқурлаштириш-
га ёрдам беради” [6, 31-б].
Шунингдек, Б.С.Абдуллаева ўз 
тадқиқотида: “Ўтган асрнинг 30-йил-
ларида ўқув фанлариаро алоқа-
дорликни таъминлашга политехник 
ҳамда меҳнат таълимини ривожлан-
тириш нуқтаи назаридан ёндашил-
ган” [6, 24-б] лигини таъ- кидлайди.
Тадқиқотчи, мазкур фикрни давом 
эттириб, “Математиканинг нафақат 
физика, кимё, биология ва бошқа та-
биий туркумдаги ўқув фанлари билан 
алоқадорлиги муҳим, балки ижтимо-
ий-гуманитар соҳадаги ўқув фанла-
ри билан ҳам боғлиқликда ўргатили-
ши алоҳида дидактик аҳамиятга эга” 
[6,27-б] лигига алоҳида эътибор қа-
ратади.
Таълимнинг умумий ўрта ва 
касб-ҳунар таълими босқичлари ўқи-
тиш жараёнидаги деярли барча фан-
ларда кўргазмали восита сифатида 
график тасвирлардан фойдаланила-
ди. Бу тасвирларни тўғри бажариш 
ҳамда уларни тўғри ўқиб тушуниш 
учун фан ўқитувчилари чизмачилик-
да қўлланиладиган Давлат стандарт-
лари қоидалари – чизиқ турлари, 
шрифтлар, ўлчам қўйиш қоидалари, 
масштаблар, аксонометрик проекци-
ялар, кўринишлар ҳақидаги маълу-
мотга эга бўлиши керак. Университет-
лар ва педагогика институтларининг 
тегишли факультетлари ҳамда йўна-
лишларида чизма геометрия ҳамда 
чизмачилик ўқитилмайди, шу боис 
умумий ўрта ва касб-ҳунар таълими-
даги айрим фан ўқитувчилари чиз-
мачилик қоидалари ҳақида етарли 
маълумотларга эга бўлмайди. Де-
мак, умумий тарзда график таълим 
деб аталиши мумкин бўлган таълим 
соҳаси сифати ва самарадорлигини 
оширишда ўқитувчиларнинг педаго-
гик ҳамкорлиги – интегратив ёндашув 
асосида ўқитиш технологияларидан 
фойдаланишлари мақсадга мувофиқ. 
Жумладан, чизмачилик ўқитувчиси 
фан ўқитувчиларига қисқа қилиб бўл-
са-да, чизмачиликда ўтиладиган мав-
зулар юзасидан маъруза, суҳбатлар 
уюштириб, юқорида санаб ўтилган 
стандарт қоидаларини тушунтириб 
бериши керак. Мазкур тадбир қисқа 
муддатли курс тарзида икки йўна-
лишда амалга ошириш мумкин. Би-
ринчи йўналиш – ўқитувчиларининг 
малака ошириш курсларида; иккинчи 
йўналиш эса мактаб чизмачилик ўқи-
тувчисини мактаб раҳбарияти билан 
келишган ҳолда ташкил этиладиган 
ҳамда жамоатчилик асосида олиб 
бориладиган курс шаклида амалга 
оширилиши мумкин.
Зикр этилган таҳлилнинг таъли-
мий аҳамияти шундан иборатки, у 
ёки бу ўқув фани мазмунини ўқувчи-

---

80
Kasb-hunar ta’limi №1, 2021