21-Ma`ruza 1945-1990 yillаrdа O’zbеkistоndа ta’lim tizimi va pedagogika fani rivoji

Касбий ривожланиш шкаласи

	Касбий компетентлик сифатлари	Шкала кўрсаткичлари
		10	9	8	7	6	5	4	3	2	1
1		. Ижтимоий компетентлик
	ижшмоий ташкилотлар ва субъектлар билан ўзаро муносабатда бўла олиш кўникма, малакаларига эгалик
	касбий мулоқот ва хатти- ҳаракат услубларини ўзлаштира олганлик
2. Шахсий компетентлик
	доимий равишда касбий ўсишга эришиш ва касбий малакани ошириб бориш
	касбий фаолиятда ўз ички имкониятларини рўёбга чиқара олиш
3. Махсус компетентлик
	мустақил равишда касбий-педагогик фаолиятни ташкил этишга тайёрланиш
	одатий касбий- педагогик вазифаларни тўғри ҳал

	қилиш ва ўз меҳнатининг натижаларини реал баҳолаш малакасига эгалик
	мутахассислиги бўйича янги билим ва кўникмаларни мустақил равишда изчил ўзлаштириб бориш қобилиятига эгалик
4. Технологик компетентлик
	касбий-педагогик билим, кўникма ва малакаларни бойитадиган илғор технологияларни ўзлаштириш қобилиятига эгалик
	замонавий дидактик воситалар (техник воситалар, ўқув қуроллари)дан фойдаланиш малакасига эгалик
5. Экстремал компетентлик
	фавқулотда ҳолатларда (табиий офатлар содир бўлганда, технологик жараён ишдан чиқкрнда) оқилона карор қабул қилиш, тўғри ҳаракатланиш малакасига эгалик
	муаммоли вазиятларда (педагогик зиддиятлар юзага келганда) оқилона қрор қабул қилиш, тўғри ҳаракатланиш малакасига эгалик

Бир қатор, хусусан, А.К.Маркова ҳамда Б.Назароваларнинг тадқиқотларида педагогик компетентликнинг таркибий асослари қайд этиб ўтилган. Педагогнинг касбий компетенцияси педагогик (ўқув ва тарбия) жараённи самарали, муваффақиятли ташкил этилишини таъминлайди. Касбий компетенцияга эга бўлиш учун педагог ўз -ўзини изчил ривожлантириб боришга эътиборни қаратиши зарур. Ўз-ўзини ривожлантиришда педагогга “Индивидуал ривожланиш дастури” қўл келади. Зеро, ушбу дастурда педагогда мавжуд бўлган компетентлик сифатлари ва ривожлантириш зарур бўлган сифат, БКМни аниқ, холис ифодалаш мумкин.

• Бир қатор, хусусан, А.К.Маркова ҳамда Б.Назароваларнинг тадқиқотларида педагогик компетентликнинг таркибий асослари қайд этиб ўтилган. Педагогнинг касбий компетенцияси педагогик (ўқув ва тарбия) жараённи самарали, муваффақиятли ташкил этилишини таъминлайди. Касбий компетенцияга эга бўлиш учун педагог ўз -ўзини изчил ривожлантириб боришга эътиборни қаратиши зарур. Ўз-ўзини ривожлантиришда педагогга “Индивидуал ривожланиш дастури” қўл келади. Зеро, ушбу дастурда педагогда мавжуд бўлган компетентлик сифатлари ва ривожлантириш зарур бўлган сифат, БКМни аниқ, холис ифодалаш мумкин.

• Fundamental bilimlar
• 1. Filsafiy, sotsiologik.
• 2. Insonshunoslik.
• 3. Madaniy.
• 4. Metodologik.
• 5. Psixologik-pedagogik.
• 6. Maxsus (fan bo’yicha).
• 7. Metodik.
• Ko’nikmalar
• 1. Tahliliy.
• 2. Prognostik.
• 3. Axboriy.
• 4. Proektiv.
• 5. Refleksiv.
• 6. Tashkilotchilik.
• 7. Pertseptiv.(idrok)
• 8. Orientatsion.
• 9. Mobilizatsion.
• 10. Pedagogik texnika.
• 11. Tadqiqotchilik.
• 12. Shaxsga-yo’naltirilgan.
•  

• Shaxsiy va kasbiy sifatlar
• 1. Fuqarolik va vatanparvarlik.
• 2. Ijtimoiy faollik.
• 3. Milliy g’oya targ’ibotchisi.
• 4. Insonparvarlik.
• 5. Intelligentlik.
• 6. Eruditsiya.
• 7. Ma’naviy va axloqiy etuklik.
• 8. Qadriyatli yŏnalganlik.
• 9. Raqobatbardoshlik.
• 11. Mehnatsevarlik va ishchanlik.
• 12. Emotsional- irodaviy sifat.
• 13. Pedagogik layoqatlilik.
• 14. Pedagogik fikrlashning rivojlanganligi
• 15. Kasbiy burch.
• 16. Pedagogik takt.
• 17. Pedagogik madaniyat.
• 18. Tolerantlik.
• 19. Ŏz-ŏzini takomillashtirish ehtiyoji.

• ZAMONAVIY PEDAGOG SHAXSI MODELI

• Kompetentlik
• (professionalizm)
• 1. Fundamental va integrallashgan bilim sohalari.
• 2. Umumlashgan kŏnikma, malaka va qobiliyatlarni egallash.
• 3. Kasbiy-pedagogika faoliyatga innovatsion yondashuv.
• 4. Pedagogik va axborot texnologiyalarini egallash.
• 5. Pedagogik vazifalarni kasbiy, ijodiy hal etish kŏnikmasi.
• 6. Ijodkorlik, mahorat.
• 7. Komp’yuter savodxonligi.
• 8. Chet tillaridan birini mukammal bilish.

• Qobiliyatlar
• 1. Didaktik (ŏquv).
• 2. Gnostik (bilishga doir).
• 3. Konstruktiv-tashkilotchilik.
• 4. Emotsionallik, ochiqlik.
• 5. Kommunikati.
• 6. Suggestiv.(talabaga tasir otkaza olish)
• 7. Tadqiqotchilik.
• 8. Kreativ (ijodiy).
• 9. Kasbiy rivojlanishga qobiliyatlilik.
• 10. Tezkorlik.
• 11. Ŏz-ŏzini rivojlantirishga qobiliyalilik.
• 12. Empatiyaga qobiliyatlilik.
• 13. Notiqlik.

• Ta’lim olganlikni tashxis etish
• 1. BKMlarni tekshirish mezonlarini ishlab chiqish (DTs bilan bog’liqlikda).
• 2. BKMlarni nazorat qilishga doir test savollari, topshiriqlar tŏplamini yaratish.
• 3. Baholashning reyting tizimidan samarali foydalana olish.

• Insonparvar, ijodiy, ŏz-ŏzini takomillashtirishga qobiliyatli, sotsium (jamiyat) bilan uyg’unlikda harakatlanadigan shaxs

Назорат учун саволлар:

• Назорат учун саволлар:
• “Компетентлик” тушунчаси қандай маънони англатади?
• Касбий компетентлик нима?
• Компетентлик қандай ҳолатларда намоён бўлади?
• Касбий компетентлик негизида қандай сифатлар акс этади?
• Ижтимоий компетентлик деганда нимани тушунасиз?
• Махсус компетентлик негизида қандай компетентликлар кўзга ташланади
• Психологик компетентликнинг моҳияти нимадан иборат?
• Методик компетентликда қандай жиҳатлар акс этади?

“Информацион компетентлик” деганда нимани тушунасиз? Креатив компетентлик нима?

• “Информацион компетентлик” деганда нимани тушунасиз? Креатив компетентлик нима?
• Инновацион компетентликнинг ўзига хос жиҳатлари нималарда Педагогик фаолиятда коммуникатив компетентлик қандай аҳамият “Шахсий компетентлик” тушунчаси Сиз учун кандай маънони
• Педагогик компетентлик нима?
• А.К.Маркова педагогик компетентликнинг таркибий асосларини кандай ифодалаган?
• Б.Назарованинг ёндашувига кўра педагогик компетентлик қандай асослардан таркиб топади?
• Индивидуал ривожланиш дастури нима?
• Педагогнинг индивидуал ривожланиш дастурида нималар акс этади?

Ўз-ўзини ривожлантириш деганда нимани тушунасиз?

• Ўз-ўзини ривожлантириш деганда нимани тушунасиз?
• Ўз устида ишлаш нима?
• Педагогнинг ўз устида ишлаши қандай босқичларда кечади?
• Ўзини ўзи таҳлил қилиш деганда нимани тушунасиз?
• “Ўз-ўзини баҳолаш” тушунчаси қандай маънони англатади?
• Шахснинг ўз-ўзини баҳолаши қандай омиллар негизида кечади?
• Ўз-ўзини баҳолаш қандай формула ёрдамида ифодаланади?
• Ўзини-ўзи баҳолаш моделида қандай ҳолатлар акс этади?

Фойдаланилган адабиётлар:

• Фойдаланилган адабиётлар:
• Маркова А.К. Психология профессионализма.
• - М.: Знание, 1996.
• Муслимов Н.А. Бўлажак касб таълими ўқитувчиларини касбий шакллантириш / Монография. - Т.: Фан, 2004.
• Муслимов Н.А., ва бошқалар. Касб таълими ўқитувчиларининг касбий компетентлигини шакллантириш технологияси/ Монография. - Т.: “Фан ва технология” нашриёти, 2013.