21-мавзу. Миллий иқтисодиёт ва унинг макроиқтисодий кўрсаткичлари. Миллий ҳисоблар тизими

- давлат бюджетидан трансферт тўловлари;

- хусусий трансферт тўловлари;

- қимматли қоғозлар (акция ва облигация) бўйича амалга оширилган битимлар;

- пул ва бошқа молиявий активлар айланиши.

Сотиб олинган (ушлаб турилган) товарларни қайта сотиш.

Соф миллий маҳсулот (СММ) – амортизация ажратмаларидан холи қилинган ялпи миллий маҳсулотдан иборат бўлади.

ЯММ (ЯИМ) –Амортизация = СММ

Миллий даромад СММ яратишда қатнашган ишлаб чиқариш омиллари эгалари даромадларини акс эттиради. Фақатгина эгри солиқлар иқтисодий ресурс сифатида СММ яратишда қатнашмаганлиги сабабли миллий даромадни ҳисоблашда СММ дан эгри солиқлар суммаси айрилади.

Миллий даромад СММ яратишда қатнашган ишлаб чиқариш омиллари эгалари даромадларини акс эттиради. Фақатгина эгри солиқлар иқтисодий ресурс сифатида СММ яратишда қатнашмаганлиги сабабли миллий даромадни ҳисоблашда СММ дан эгри солиқлар суммаси айрилади.

СММ – бизнесга эгри солиқлар = Миллий даромад

Бизнесга эгри солиқлар ўз ичига қўшилган қиймат солиғи, акциз йиғинлари, импорт божлари, иқтисодий фаолиятнинг монопол турларидан олинадиган солиқларни олади.

1664 йили У. Петти Англия аҳолиси даромадлари ва харажатлари балансини тузди ва шу асосда миллий даромадни таърифлади. Миллий даромад-барча аҳолининг меҳнат ва мулкка (ер, уй, капитал) эгалик натижасида олинган даромадлари суммасидир.

1664 йили У. Петти Англия аҳолиси даромадлари ва харажатлари балансини тузди ва шу асосда миллий даромадни таърифлади. Миллий даромад-барча аҳолининг меҳнат ва мулкка (ер, уй, капитал) эгалик натижасида олинган даромадлари суммасидир.

Ф. Кэне миллий даромадга қуйидагича таъриф берди: “Миллий даромадни ташкил қилувчи ҳар йили вужудга келтириладиган бойлик ердан келадиган барча харажатлардан ҳоли фойдадан иборатдир”.

Миллий даромаднинг биринчи ҳисоби1932 йил АҚШ да амалга оширилган. Шу даврда Германия ва Японияда ҳам биринчи бор расмий равишда миллий даромад ҳисобланди.