21-Мавзу. Молия тизими ва молиявий сиёсат. 1-§. Молиянинг моҳияти ва вазифалари

тартибга солиш вазифаси – иқтисодиётни ва иқ­тисодий фаолликни тартибга солишда намоён бўлади;
	рағбатлантириш – иқтисодий фаолият ва унинг натижа­ларидан манфаатдорликни таъминлашда кўри­нади (солиқ имти­ёзлари орқали);
Давлат сарфлари ва шунга мос равишда солиқ тушумлари мутлақ ҳажмининг ўсишини тақозо қилувчи омиллар
а ҳоли сонининг ўсиши; у рбанизация ва ижтимоий соҳа хизматлари сифатига талаб­нинг ортиши; а троф-муҳитнинг ифлосланиши; д аромадлар тенгсизлигини қисқартириш дастурларини амалга ошириш талаби; * бошқариш, мудофаа ва давлат хавфсизлигини таъминлаш хара­жат­лари ҳажмининг ўсиши.

Солиқлар ёрдамида тартибга солишнинг умумий қоидалари

• солиқлардан ягона умумдавлат сиёсатини амалга ошириш во­си­таси сифатида фойдаланиш;

  
  

• солиқ ундиришнинг мажбурийлиги (манба-ларидан қатъий назар барча даромадлардан);

  
  

• солиқ ставкасининг рағбатлантирувчилик ролини таъ­мин­лаш (самарали ишловчи ҳамда хўжалик юритиш­нинг илғор шакл­ларини қўллаган корхоналар учун);

  
  

• молиявий назорат (солиқ тўлаш бўйича мажбу­риятлар устидан)ни амалга ошириш.

  
  

Солиқ солишнинг умумий тамойил (принцип)лари

	Умумийлик		Ташкилий-ҳуқуқий шаклидан қатъ-ий назар, ҳамма иқтисодий субъект-лар даромадларидан cолиқ тўлаши керак.
	Мажбурийлик		Солиқни қабул қилинган қонунлар асо­сида барча субъектлар белги­ланган муд­дат­да тўлаши шарт.
	Адолатлилик		Ҳаммани деярли тенг шароитга қўя­диган тарзда солиқ ставкалари ва солиқ имтиёзлари белгиланади. Кам даромад оладиган корхона (фир­ма), аҳоли гу­руҳ­ларига солиқ ставкаси пасайтирилган даражада белгиланади. Тенг миқдорда даромад олувчилар бир хил миқдорда солиқ тўлаши лозим.
	Нафлилик		Ҳар хил солиқ тўловчилардан, улар­нинг солиқлар ҳисобига молиялаш­ти­ри­­­ла­ди­ган дастур маблағларидан фой­­­да­­­ла­ниш даражасига қараб тур­лича солиқ унди­ри­лиши керак­лиги­ни бил­ди­ради.
	Солиқ оғирлигининг тенглиги ва тўловга лаёқатлилик		Барча бир турдаги солиқ тўлов-чилар да­ро­мади ва фойдасидан оли-надиган со­лиқ­нинг улуши, ставка-лари тенг­лиги таъ­минланиши керак. Солиқ миқдори солиқ тўловчининг бой­­лиги ва даромадлари даражасига мос келиши, яъни даромадларнинг адо­­лат­ли тақсимланишини таъмин­лаши зарур.
	Барқарорлик		Маълум вақт мобайнида солиқ тур­лари ва солиқ ставкалари барқарор бўлиши ке­рак.