26. Covid-19 пандемияси савдо ва ривожланишга кўрсатган таьсири

4-жадвал
Чет эл сармоялари тўғридан-тўғридан оқимининг ўзгариши

2020 йилги маълумотлар таъсирнинг долзарблигини тасдиқлади. Йилнинг биринчи ярмида глобал Хорижий инвестициялар қарзи 2019 йилга нисбатан 49 фоизга камайди. Ривожланган иқтисодиётлар энг катта пасайишни, 75 фоизга пасайишни бошдан кечирди. ХИМ тўғридан-тўғри ривожланаётган мамлакатларга бурилиш атиги 16 фоизга камайди - кутилганидан камроқ қарздор.
Африка, Лотин Америкаси ва Кариб ҳавзасида 25 фоиз, Осиёда фақат 12 фоиз Хитойга барқарор сармоялар туфайли оқимлар 28 фоизга пастроқ бўлган.Улар иқтисодиётлар орасида ҳам кескин пасайиб кетди (81 фоизга)
Ушбу пасайиш чет эл инвестицияларининг барча асосий шаклларини қамраб олди (7-жадвал). Сони ва қиймати инвестиция лойиҳасининг янги яшил инвестиция эълонлари - келажакдаги хорижий инвестициялар йўналишларининг кўрсаткичи - иккаласи ҳам 2020 йилнинг биринчи саккиз ойида 37 фоизга пасайган (8-жадвал). Ривожланаётган қиймат жиҳатидан иқтисодиётлари ривожланган иқтисодиётларга (-17 фоиз) нисбатан катта пасайиш кузатилди (-49 фоиз),улар кўпроқ глобал занжир талаб қиладиган ва қазиб олиш соҳаларига кўпроқ ишонишлари ва улар ишлаб чиқилганга нисбатан иқтисодий қўллаб-қувватлаш чораларини кўриш учун воситалар камроқ иқтисодиёт қайта тикланган. Яшил инвестициялар тўғрисидаги эълонларнинг қийматини ҳам кескин тушириб юборди (дастлаб -58 цент). Кўпгина кам ривожланган мамлакатлар (LDC) қазиб олиш саноатида тўғридан-тўғри ташқи инвестицияларга боғлиқ бўлган. Шунингдек кўплаб кичик орол ривожланаётган давлатлар туризмга инвестицияларга боғлиқ ва таъминот занжири блокировкалари денгизга чиқмайдиган ривожланаётган мамлакатларга номутаносиб таъсир кўрсатмоқда.
Чет эл сармоялари тўғридан-тўғри оқими яшил минтақа лойиҳаси чегаралараро бирлашмалар сотиб олиши молиявий лойиҳа


5-Жадвал
2020 йил учинчи чорагидан бошлаб халқаро инвестициялар тенденциялари.


Ойлик кўрсаткич (рақамли кўрсаткичларда)

Четдан қўшилиш ва қўшилишлар сони биринчи учликда ўтган йилга нисбатан 2020 йилнинг чораклари 15 фоизга камайди.Ривожланган иқтисодиётларда,чет эл инвестицияларининг катта қисми 21 фоизга камайганди. Ривожланаётган иқтисодиётларда уларнинг қиймати 12 фоизга ўсди, чунки Африка (-44 фоиз) ва Лотин Америкаси ва Кариб денгизи (-73 фоиз) Осиёдаги 60 фоиз ўсиш билан қопланган эди. Рақам трансчегаравий қўшилишлар ва қўшилишлар (84 фоизга) ўтиш иқтисодиётида ҳам ўсди, аммо жуда паст базадан ва асосан корпоратив реструктуризациядан бош тортмоқда. 2020 йилнинг биринчи уч чораги Трансчегаравий лойиҳаларни амалга ошириш бўйича келишувлар сони 25 фоизга камайди, учинчи чоракда эса энг катта пасайишлар кузатилмоқда. 2020 йилда эълон қилинган лойиҳалар сони туфайли транспорт инфратузилмаси ва қазилма ёқилғи энергияси энг кўп тушиб кетди.

Чегаравий инвестицияларнинг барча турлари учун 2020 йилга ва ундан кейинги йилларга мўлжалланган прогнозлар ноаниқлик зиммасида қолмоқда. Чет эл инвестицияларининг қарздорлиги нуқтаи назаридан пандемиянинг иккинчи тўлқини умумий иқтисодий тикланиш сари ҳаракатларни сусайтиради, 2020 йилнинг биринчи ярмидаги 50 фоизга яқин пасайиш кузатилиши таҳмин қилинган.2021 йилга нисбатан қўшимча пасайиш 10 фоизга прогноз қилинган,прогнозини дастлабкисига қараганда кескинроқ, узоқроқ давом этиши мумкин.Инвестиция қарзларининг истиқболи ушбу соғлиқни сақлаш инқирози ва иқтисодий таъсирини камайтириш бўйича сиёсат тадбирларининг самарадорлиги муддатга боғлиқ бўлади.