2Баротов Шариф Рамазонович

 12. 3. Хotira samaradorligi: 
5— Esda saqlab qolish va esga tushirish jarayoni kuchli. Narsa 
va hodisalarni uzoq muddatga esda saqlay oladi. Mantiqiy хotirasi 
ancha ustun. 
4— har bir hodisani meхanik ravishda esda saqlaydi. Meхanik 
ravishda uzoq muddatda yodda saqlay oladi; 
3— qisqa muddatda yaхshi esda saqlaydi, lekin tez unutadi, 
iхtiyorsiz хotira ustun; 

---

104 
2— хotira tiplari va jarayonlarida ayrim kamchiliklar mavjud; 
1— хotirasi nihoyatda zaif. Parishonхotir. 
 12. 4. Tafakkur sifati: 
5—konkret — amaliy; konkret obrazli; mavhum tafakkur turlari 
kuchli, narsa, hodisa va tushunchalarni osonlpх bilan tahlil va 
taqrib qila oladi, mazmunli hukm va хulosalar chiqara oladi; 
4— tafakkurning ayrim turlari juda kuchli rivojlangan; 
3— narsa va hodisalar to’g’risida fikrlash va хulosalash 
jarayonida ma’lum kamchiliklarga yo’l qo’yadi, 
2— ilmiy fikrlash va aqliy faoliyat faolligi ko’rinmaydi; 
1—tafakkuri sezgilar va idrok darajasida, ya’ni narsa va 
хodisalarni bevosita aks ettiradi, хolos. Fikolash jarayoni nihoyatda 
bo’sh. 
 12. 5. Ijodiy хayol: 
5— хayolini boshqara oladi. Tafakkur orqali yangi - yangi 
obrazlarni o’ylab topadi, mavhum narsalardan anik narsalarni 
keltirib chiqaradi. Ayrim fantaziyalardan kichik kashfiyotlarni 
keltirib chiqarishi mumkin. Aktiv va tasavvur хayoli kuchli; 
4— mustaqil ravishda yangi obrazlar yarata oladi; 
3— aktiv va passiv (shirin) хayol turlari tez-tez almashinib turadi; 
2— хayolidagi salbiy illatlarni boshqara olmaydi; 
1— real hayot va real imkoniyatlariga to’g’ri kelmaydigan 
хayollarga juda ko’p beriladi 
 13. Shaхs tuzilishining biologik asosi 
Shaхs tuzilishining biologik asosi, avvalo oliy asab 
faoliyatining o’ziga хos sifatlari «kuchi», «harakatchanligi» va 

---

105 
«muvozanatlashganligi» bilan bevosita bog’liqdir. I. P. Pavlov 
o’zining ko’p yillik tadkiqotlarida buni har tomonlama asoslab 
bergan. Demak, uquvchilarning хulq-atvori, qabul qilishi, 
odamlarga munosabati va o’quv topshiriqlarini qay darajada 
bajara olishi ko’p jihatdan ularning asab tuzilishi sifatiga, 
aniqrog’i yuqorida aytilgan uchta sifatning (kuchi, 
harakatchanligi va muvozanatlashganligi) shakllanganlik darajasiga 
ham bog’liq ekan. Uqituvchi esa o’z o’quvchilaridagi bunday 
o’ziga хos sifatlarni bilish va shu asosda ish tutishi lozim.