2–мавзу: фалсафий тафаккур тарақҚиёт босқичлари: шарқ фалсафаси режа

---

2–МАВЗУ: ФАЛСАФИЙ ТАФАККУР ТАРАҚҚИЁТ БОСҚИЧЛАРИ: ШАРҚ 
ФАЛСАФАСИ 
РЕЖА: 
1. Қадимги Миср ва Бобил фалсафаси.
2. Қадимги Ҳиндистонда фалсафий мактаблар.
3. Қадимги Хитой. 
4. Ўрта аср Шарқ фалсафаси. 
 
ТАЯНЧ СЎЗ ВА ИБОРАЛАР: Оврупоцентрализм, Осиѐцентрализм, Қадимги 
Бобил, Қадимги Миср, Қадимги Ҳиндистон, Ведалар, Брахманлар, Араньяклар, 
Упанишадлар, астика, настика, Веданта, санкхья, йога, вайшешика, ньяя, миманса, 
чорвака – локаята, буддизм, жайнизм, Қадимги Хитой, “Билим даражасининг мумтоз 
китоблари”, Инь ва Ян, Конфуцийчилик, Даосизм, антик давр фалсафаси, натурфалсафий 
давр, софистлар, мумтоз фалсафа, эллинизм фалсафаси, Ислом фалсафаси, табиий 
билимларнинг ривожланиши, тиббиѐтнинг ривожлашини, Шарқ Ренессанси. 
1. Шарқ қадимий ўчоғи ва жаҳон цивилизациясининг бешиги дея бежиз 
таърифланмаган. Ғарб маданияти тарихини ўрганиш жарѐнида Оврупоцентрализм 
назариясига оғиб кетиш ғайриилмий бўлгани каби, масаланинг шарқ билан боғлиқ 
жиҳатини таҳлил этганда ҳам Осиѐцентрализм ғоялари таъсирига тушмаслик лозим. 
Шу билан бирга, Шарқнинг ўзига хослиги, унга мансуб бўлган маданий тараққиѐт 
жаҳон цивилизациясининг бешиги, дунѐ халқлари ривожига қўшилган муносиб ҳисса 
экани ҳам сир эмас. Бу ҳол жаҳоннинг барча холис мутахассис олимлари томонидан 
эътироф этилади. Қолаверса, Ватанимиз цивилизациясининг Шарқ цивилизацияси 
қучоғида вояга етгани ва унинг қадриятларини ўзида акс эттирганини, унга ва бутун дунѐ 
маданиятига улкан таъсир кўрсатганини доимо эсда тутиш даркор.
Қадимги Шарқ мамлакатлари қаторига Миср, Бобил ва Оссурия, Эрон, Ўрта Осиѐ 
(Турон), Ҳиндистон ва Хитой мамлакатлари кириб, бу мамлакатларда эрамиздан аввалги
IV мингинчи йилларнинг охири ва III мингинчи йилларнинг бошларида фалсафий 
фикрлар шакллана бошлаган эди. 
Эрамиздан олдинги IV мингйилликнинг охири III-мингйилликнинг бошида