3 – Мавзу Янги ва энг янги давр фалсафаси

Георг Вильгельм Гегель (1770-1831) – дастлаб, Гейделберг, сўнг Берлин 
университети профессори, ўз даврида Германия ва Европанинг энг машҳур 
файласуфларидан бири, немис мумтоз идеализмининг ѐрқин намоѐндаси
Гегелнинг фалсафага ҳиссаси
Объектив идеализм назарияси 
(унинг асосий тушунчаси мутлоқ ғоя –
жаҳон руҳи ҳисобланади) диалектика
умумфалсафий метод сифатида асосланади.
Энг муҳим асарлари:
“Руҳ феноменологияси”,
“Мантиқ фани” 
Ижтимоий-
сиѐсий
қарашлари

Давлат – Худонинг дунѐда мавжудлигининг шаклидир (Худо тимсоли), ҳуқуқ –
эркинлик тимсолининг мавжудлигидир;

Умумий манфаатлар ва алоҳида инсон, унинг манфаатлари умумий манфаатлар
учун қурбон бўлиши мумкин;

Бойлик ва қашшоқлик табиий ва муқаррар. Бу Худо томонидан ато этиладиган 
реаллик ва унга кўникиш керак;

Жамиятдаги қарама-қаршиликлар ва можаролар ѐвузлик эмас, балки эзгулик
ва тараққиѐт двигателидир;

Давлатлар ўртасидаги қарама-қаршилик ва можаролар, урушлар бутунжаҳон 
тарихий миқѐсидаги тараққиѐт двигатели;

“Абадий тинчлик” чириш ва ахлоқий бузилишга олиб келади, мунтазам урушлар, 
аксинча, миллат равнақига сабаб бўлади.

---

58
Гегель онтологияси (борлиқ ҳақида таълимот) асосий ғоя - борлиқ ва тафаккурни 
айнийлаштиришдир
Мутлақ ғоя
•ягона ҳақиқий воқелик 
мавжуд;
•оламнинг дастлабки 
асосий сабаби унинг 
жисмлари ва ходисалари;
•ўз ўзини англаш ва 
яратувчанлик қобилиятига 
эга бўлган дунѐвий руҳ
Мутлақ руҳнинг бегоналашув 
турлари
-
атрофдаги олам;
-
табиат;
-
инсон;
-
тафаккур ва инсон фаолиятидан бегоналаштирилгандан
сўнг, тарихнинг қонуний кечиши яна ўзига қайтади: яъни
қуйидаги жадвал бўйича Мутлақ руҳнинг айланма ҳаракати
содир бўлади: Олам (мутлақ) руҳ – бегоналашиши – олам ва
инсон – инсоннинг фикрлаши ва фаолияти натижасида
руҳнинг ўз ўзини амалга ошириши – Мутлақ руҳнинг ўз ўзига
қайтиши.

---

59
Бегоналашув
ҳаводан материянинг
яратилиши;
объект (олам) ва 
субъект (инсон) 
ўртасида мураккаб 
муносабат 
ўрнатилиши – инсон 
фаолияти натижасида 
Олам руҳи ўзини 
моддийлаштиради;
янглишиш, инсон 
томонидан дунѐни 
нотўғри тушуниши.