3 – Мавзу Янги ва энг янги давр фалсафаси

Дьюи томонидан қилинган кашфиѐт, илмий муаммоли ҳолат ҳақидаги 
услубни ишлаб чиқишда ва ўқитишда
Аниқ билим ва илмий услубдан тўғри фойдаланиш муаммоли ҳолатларнинг олдини олади ва ҳал қилади, 
лекин юқоридаги ҳолат бошқа сифатни келтириб чиқаради;
Демак, англаш билишнинг сифат ўзгаришларига олиб келади, билиш объекти жисмнинг борлигини 
ўзгартиради.
Дж.Дьюи гносеологияси

---

97
Мартин Хайдеггер (1889-1976) фалсафа предметини экзистенционал 
тушуниш асосларини ва фалсафий вазифасини ишлаб чиққан
Хайдеггер фалсафасининг асосий тушунчалари ва масалалари
•Экзистенция, Хайдеггер бўйича-одам ўзини-ўзи жойловчи ҳаѐти, ҳаѐтни аниқлик билан
тўлалиги, унинг ҳаѐти унга тегишли бўлган, унинг учун аҳамиятли бўлган нарсалар билан
биргалиги;
•Одамнинг маиший ҳаѐти ташқи оламда, файласуф томондан «оламда яшамоқ» деб номланади,
у ўз ўрнида, «бошқалар билан яшаш» ва «ўзи учун яшаш»дан иборат;
•Бошқалар билан яшаш, одамни эзиб ташлайди, унинг тўла ассимиляцияга, шахссизлашувига,
«ҳаммага ўхшашга» олиб келади;
•«Ўзи учун яшаш» бир вақтнинг ўзида «бошқалар билан яшаш»да фақат «Мен»ни
бошқалардан ажратган ҳолдагина рўй беради;
•Демак, одам ўзича қолиши учун «бошқа»ларга қаршилик қилиши ва ўзининг алоҳидалиги
учун курашади. Фақат шундагина у озод бўлади;
•Озодлик муаммоси билан бирга жавобгарлик муаммоси ҳам туғилади. Одам қиладиган ҳамма
иши учун, ўзи учун жавобгар (мен билан рўй бераѐтган нарсаларнинг бари «Меники»);
•Сингдирувчи ташқи оламда ўзининг алоҳидалиги одамнинг асосий ташвиши ва муаммосидир.

---

98
Теологик фалсафа
Замонавий теологик фалсафанинг 
ўзига хослиги 
Кўриладиган масалалар
Теологик фалсафа одамга яқинлашади;
•Догмалардан озод бўлди;
•Кўпроқ ижтимоий уйғунлик, ахлоқ, халқлар 
ўртасидаги тинчлик масаллаларига кўпроқ 
эътибор бера бошланди.
Борлиқни пайдо қилган 
Худонинг борлиги;
Одамнинг ҳаѐти одам-
нинг борлиги олий ижод.