3-ma’ruza: Haroratni o’lchash. Reja

ZAMONAVIY HARORAT O‘LCHASH VOSITALARI 
Haroratni yuqori aniqlikda o’lchash juda murakkab jarayondir. Ko‘rib chiqilgan 
yechimlar hal qilinayotgan masalaning faqat nazariy qismidir. 
Amalda faqat o’lchash tizimini yaratish to‘g‘risidagina o‘ylashga to‘g‘ri kelibgina 
qolmay, balki olingan kattalikni nazorat - hisoblash majmuyiga yoki ABS ga qanday qilib 
kiritish to‘g‘risida o‘ylashga to‘g‘ri keladi. Ko‘pincha, o’lchangan kattalik o‘zi bir 
boylikni ifodalaydi, biroq u tegishli boshqaruvchi ta’sir to‘g‘risida qaror qabul qilish 

---

uchun yoki keyinchalik ishlov berish va tahlil qilish uchun boshqarish tizimining 
ma’lumotlar bazasiga kiritilishi kerak. Datchikdan olingan signalni filtrdan o‘tkazish 
zarur, chunki, ko‘pincha, o’lchashlar sanoat xalaqitlari sharoitida o‘tkaziladi va o’lchash 
qismini boshqarish majmuyidan ajratib turadigan galvanik ajratgich (izolatsiya) bo’lishi 
maqsadga muvofiqdir. Shuning uchun ,,eskicha“ usulda bajarilgan savodli yechim taqdim 
etilsa, u yetarlicha murakkab, qo‘pol va norentabel bo’lishi aniq bo’lib qoladi. Biroq, agar 
signallarni me’yorlashning klassik masalasini yechishga, ularni filtrlash va tizim 
qismlarini galvanik ajratishga ehtiyoj bor ekan, u holda sanoat avtomatlashtirish vositalari 
bozorida tegishli tayyor yechimlar mavjudligi ehtimoli bor. Mazkur holda „Data forth“ 
firmasining modullari qiziqish uyg‘otadi. Agar haroratni termoqarshiliklar yordamida 
o’lchash to‘g‘risida aniq gapiradigan bo’lsak, u holda bu firma taklif etayotgan yechim 
juda sodda ko‘rinadi: datchik, masalan PtlOO platinali qarshiliklar termometri olinadi va 
SCM5B34 yoki SCM5B35 moduliga ulanadi. 
Ikki, uch va to‘rt simli ulanish variantlari mavjud. Ikki simli ulanish usuli ulovchi 
simlarning uzunligi uncha katta bo’lmagan va o’lchashlarning pretsizion aniqligi talab 
etilmaydigan tizimlarda foydalaniladi, bunday konfiguratsiyaning muhim xususiyati 
yechimning qiymati minimal ekanligidir.
To‘rt simli ulanish, odatda o’lchash laboratoriyalarida foydalaniladi.