3-mavzu. Fermentlar reja

Reaktsiya tezligining substrat kontsentratsiyasiga bog’liqligi
A - kimyoviy reaktsiya B-fermentativ reaktsiya.
Ammo reaktsiya tezligining substrat kontsentratsiyasiga bog’liqligi (B) hamisha egri chiziqda ifodalanadi. Bunday bo’lishiga sabab ferment-substrat kompleksi bo’lib, reaktsiyaning «samarali ta’sir etuvchi massasi» hisoblanadi.

2. 
   Fermentlarning xossalari
   

Oqsil tabiatli bo’lganligi sababli fermentlar ularga xos xususiyatlarini namoyon qiladilar. Anorganik katalizatorlardan tubdan farq qilib, bir qator maxsus xususiyatlarga egadirlar. Bunday xususiyatlarga termolabilligi, atrof muhitdagi rN ko’rsatkichi, maxsusligi va nihoyat aktivator va ingibitorlar ta’siriga javob berish kabilar kiradi.
Fermentlarning termomobilligi
Fermentlarning termobilligi deyilganda haroratga moyilligi tushuniladi. Past haroratda (0⁰) ferment aktivligi sust bo’lib, harorat +40⁰S +50⁰S ga yetganda ferment yuqori aktivlikka ega bo’ladi. Harorat +100⁰ S ga yetsa ferment denaturatsiyaga uchrab o’z strukturasini buzilishi natijasida fermentlik xususiyatini yo’qotadi.

Harorat
Ferment aktivligiga harorat ta’siri


t⁰
10 20 30 40 50 60 70
Rasmdagi chiziq xarakteriga ko’ra (o’rtacha +50⁰C) fermentning katalitik aktivligi ortadi. Har +10⁰C ga harorat ortishi bilan substratning o’zgarish tezligi taxminan 2 marta ortadi. SHu bilan bir qatorda harorat +50⁰C dan ortishi bilan ferment denaturatsiyasi kuchayadi, ferment avtivligi susayadi. Fermentning katalitik aktivligi maksimal bo’lganda harorat optimumi deyiladi. Fermentlarning harorat optimumi har xil bo’ladi. Masalan, hayvon organizmida +37⁰C+40⁰C bo’lsa, o’simliklar organizmida esa +40⁰C, +50⁰C atrofida bo’ladi. Ba’zi fermentlar juda yuqori haroratda +80⁰C da ham fermenti oqsil gidrolizini tezlashtiradi. SHu vaqtda katalaza fermentining harorat optimumi +40⁰C da vodorod pereoksidini suv va kislorodga parchalaydi, yuqoriroq haroratda esa ferment oqsilning oksidlanishi borib uning susayishi kuzatiladi².