3-mavzu. Metallarning kristallanish jarayonlari. Kristallanish jarayonining mexanizmi va kinetikasi. Asosiy tushunchalar. Po‘lat quymalarning ichki tuzilishi. Metallarda polimorf


 Harorat pasayishi bilan suyuqlikning qovushqoqligini tez ortishi


Download 0.5 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/7
Sana02.01.2022
Hajmi0.5 Mb.
#190133
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
3-Maruza (1)

2. Harorat pasayishi bilan suyuqlikning qovushqoqligini tez ortishi. Bu 2 xil bo„ladi: 

1) Kristallanish umuman bo„lmaydi: surguch, mum, smola. Bularni amorf moddalar deyiladi. 

2)  Kristallanish  boshlanmasdan  modda  qotadi,  chunki  qovushqoqlik  ortishi  tezligi  kristallanish 

tezligidan  ancha  katta  bo„ladi,  shuning  uchun  kristallanib  ulgurmaydi.  Bularni  oynasimon 

moddalar deyiladi. 

Molekulalar  panjarada  tebranib  turadi:  lekin  o„zoro  bog„lanish  kuchi  ushlab  turadi.  Kristall 

yuzasidan  chikib  ketib,  suyuk  xolatga  o„tish  uchun  ma‟lum  issikliq  energiyasini  olish  kerak. 

Suyuq  fazada  modda  hajm  birli-gining  energiyasi  erish  haroratida  kristallik  fazadagidan  katta 

bo„ladi. 

Bu ichki energiyalar farqi nisbiy erishharoratiga teng. 

Teskarisi,  ya‟ni  kristallanish  faqat  "suyuq  faza-kristall"  sistemasidan  yukoridagi 

energiya chikib ketgandan so„ng boshlanadi. 

Noto„g„ri  fikrlar  xam  bor:  modda  qotganda  molekulalar  yaqinlashib  bog„lanish  kuchi 

ortadi  va "qattiqlikni" ta‟minlaydi degan. Suv,  vismut, surmalar qotganda kengayadi-ku: demak 

molekulalar uzoqlashadi, Qattiqholatda, albatta, molekulalar o„zaro kuchliroq bog„langan. 

SHuning  uchun  qotish  jarayonida  xal  qiluvchi  faktor-bu  zarrachalarning  issiqlik 

xarakatlari  erkinligining  chegaralanganligidir.  Bu  chegaralanish  zarrachalarning  o„zoro 

bog„lanish kuchining ortishi bilan ifodalanadi, bu esa ular kristallda tartibli joylashgandan so„ng 

paydo bo„ladi. 

 

Metallarning suyuq holatdan qattiq holatga o„tishi birlamchi kristallanish deb ataladi. 



Qattiqholatdagi metallar kristall panjaralarining o„zgarishi ikkilamchi kristallanish yoki 

qayta kristallanish deyiladi.  

 

Termodinamikaning  ikkinchi  qonuniga  binoan,  xar  qanday  faza  o„zgarish  vaqtida, 



sistemaning  erkin  energiyasi  kamayadi,  ya‟ni  sistema  erkin  energiyasi  katta  bo„lgan  beqaror 

holatga o„tishga intiladi. 

 


Download 0.5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling