3-mavzu: s, p, d-elementlari hosilalari dori vositalarining olinishi va tahlili. Halkogenlar, bor, azot, vismut va alyuminiy birikmalari. Diagnostika uchun qo’llaniladigan dori vositalari. Reja

CHUKTIRILGAN OLTINGUGURT

Sulfur praecipitatum. A. m. 32,06

Preparatni sinchiklab tozalangan tabiiy oltingugurtdan olinadi. Buning uchun avval tozalangan oltingugurtni natriy gidroksid eritmasida kaynatib, polisulfid (Na₂S₅) va natriy tiosulfat tuzlari aralashmasiga utkaziladi:

Sungra aralashmaga xlorid kislota ta’sir ettirib, oltingugurtni erkin xolda chuktiriladi. CHukmani fil-trlash yuli bilan ajratib olinadi va suv bilan yaxshilab-yuvib kuritiladi:

Xozirgi vaktda preparatni mexanik yullar bilan toza­langan oltingugurtdan, maxsus kolloid tegirmonida mayda-lab olinadi.

CHuktirilgan oltingugurt, xidsiz, mazasiz, och sarik rangli amorf kukun bulib, suvda erimaydi, 20 kiem natriy gidroksid eritmasi bilan 25 kiem 95 % li spirtdan iborat aralashmada kaynatilganda erib, yukorida kursatilganidek natriy polisulfid (Na₂S₅) va natriy tiosulfat tuzlari-ga utib ketadi. Preparat suv xammomida isitilganida 100 kiem moyda eriydi.

Oltingugurtning chinligi uning kuk alanga berib yonishi va undan xosil bulgan sulfit angidridning xidiga karab aniklanadi. Preparat chinligini, yana uning issik piri-dindagi eritmasini natriy gidrokarbonat bilan kaynatili-shi natijasida .xosil bulgan xavo yoki yashil rang buyicha aniklash mumkin.

D'F kursatmasi asosida preparatning mikdori ney-trallash usuli buyicha aniklanadi. Bunda anik mikdorda tortib olingan preparatga ortik xajmda 0,5 mol/l ka­liy gidroksidning spirtdagi eritmasi va ma’lum xajmda suv kushib, suyuklikni undagi spirt tula buglanib ketgunicha kizdiriladi. Sungra kolbada kolgan sarik rangli suyuklik rangeizlangunga kadar sekin-asta pergidrol solinadi. Suyuklikni sovitgandan sung undagi reaksiyaga kirishmay Kolgan kaliy gidroksidning ortikchasi metiloranj indika-tori ishtirokida xlorid kislotaning 0,5 mol/l eritmasi bilan titrlanadi:

Oltingugurt mikdorini yana yodometrik usul buyicha xam aniklash mumkin. Buning uchun ma’lum mikdordagi prepa-ratni natriy sulfit eritmasi bilan kaytar sovutgichga ulangan kolbada, ikki soat davomida kucheiz alangada kaynatiladi. Sungra reaksiya natijasida xosil bulgan natriy tiosulfatni yodning 0,1 mol/l eritmasi bilan titrlanadi.

Reaksiyaga olingan natriy sulfitning ortikchasi titr-lash jarayonida yod bilan reaksiyaga kirishib kolmasligi uchun titrlashdan oldin eritmaga formaldegid eritmasini kushib, uni formaldegidning bisulfit natriyli birikma-siga utkaziladi.

Preparat asosan sirtdan teri kasalliklarini (kutir, psoriaz, sikoz va boshkalar) davolashda 5—10—20% li surtma va sepma dori sifatida ishlatiladi. CHuktirilgan oltingugurtni ogzi maxkam berkitilgan idishlarda, kuruk joylarda saklanadi.