3-mavzu. Tergov harakatlarini o‘tkazishda rasmiylashtiriladigan protsessual hujjatlar


Tergov harakatlari, ularning turlari va tizimi


Download 203.16 Kb.
bet2/15
Sana26.03.2023
Hajmi203.16 Kb.
#1297985
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15
Bog'liq
3-mavzu. Tergov harakatlarini o‘tkazishda rasmiylashtiriladigan

1. Tergov harakatlari, ularning turlari va tizimi.

Surishtiruvchi, tergovchi, prokuror jinoyat-protsessual qonun talablariga muvofiq amalga oshiraligan, jinoyat ishining holatlarini aniqlash uchun ahamiyatga ega faktik ma’lumotlarni topib, tekshirib va qayd etishga qaratilgan protsessual harakatlar tergov harakatlari deyiladi.


Ushbu harakatlarii amalga oshirish chogida xal qilinadigan vazifalariga ko`ra, harakatlariing o`zi ikki mustaqil guruhga bo`linadi:



  1. Surishtiruv organi, tergovchi yoki prokuror dastlabki (sudgacha bo`lgan) tartibda dalillarni aniqlash, tekshirish va qayd etish bilan boglik vazifalarni xal qilishda foydalanadigan va tadqiqot xususiyatiga ega bo`lgan tergov harakatlari;




  1. Avvalo, ishda ishtirok etuvchi shaxslarning huquqlarini ta’minlashga qaratilgan boshqa tergov harakatlari.



Birinchi guruh tergov harakatlariga batafsilroq to`xtalamiz.

Dalillarni aniqlash, qayd etish va tekshirishda foydalaniladigan tergov harakatlari qo`yidagilardir:


- so`roq qilish (guvoh, jabrlanuvchi, gumon qilinuvchi, ayblanuvchi, ba’zan esa mutaxassis va ekspertni);
- Yuzlashtirish;
- tanib olish uchun ko`rsatish;
- ko`rsatuvlarni hodisa sodir bo`lgan joyda tekshirish;
- ko`zdan kechirish;
- guvohlantirish;
- murdani eksgumatsiya qilish;
- eksperiment;
- olib qo`yish;
- tintuv o`tkazish;
- ekspertiza;
- ekspertiza tadqiqoti uchun namunalar olish;
- narsalar va xujjatlarni taqdim etish;
- ishga narsa va xujjatlarni ashyoviy va yozma dalillar sifatida qo`shib qo`yish.
Tergov harakatlarini qo`yidagi ko`rsatkichlari: tergov harakatining nomi, ushbu tergov harakati JPKning qaysi moddasi bilan tartibga solinganligi, uni o`tkazish uchun prokurorning ruxsati kerakligi, uni o`tkazishda holislar ishtirok etishi, tergov harakati bayonnomasi to`zilishi bo`yicha tasniflash zarur.
SHunga muvofiq biz qo`yidagi jadvalda aks ettirilgan tergov harakatlari tizimini ko`ramiz.



T.r

Tergov harakatining nomi

JPK moddasi

Qaror chiqariladimi

Sud yoki prokuror ruxsati talab etiladimi

Bayonnoma tuziladimi

Holislar ishtirok egadimi

Izox

1.

Ko`zdan kechirish

135-141

Yo`q

Yo`q

141

Xa 74, 352

Jinoyat ishi qo`zgatilguncha o`tkaziladi.

2.

Ekspertiza

172-187

Ha 180

Yo`q

Yo`q

Yo`q

Ekspert xulosasi tuziladi 184

3.

Guvohlantirish

142-147

Ha 144

Yo`q

147

352




4.

Murdani eksgumatsiya qilish

148-152

148

Ha 1482

151

352

Dafn etish chogida bayonnoma 152

5.

Eksperement

153-156

154

Ba’zan,ha prokuror 154

156

352




6.

Tintuv o`tkazish

157-168

159

Ha 161

163

352

Sanksiya olinma-gan bo`lsa 24 soat ichida prokurorga xabar berish

7.

Olib qo`yish

157-168

159

Ba’zan pochta, telegraf suddan, davlat sirlari prokurordan

163

352

Qolgan hollarda ruxsat olish talab etilmaydi.

8.

Ekspert tekshiruv uchun namunalar olish

188-197

191

Yo`q

197

352

Tergovchi yoki mutaxassis (193, 194) yohud ekspert (195) o`tkazishi mumkin

9.

Tanib olish uchun ko`rsatish

125-131

Yo`q

Yo`q

131

352

Tirik odamlar va narsalar, xayvon-lar, murda.

10.

Narsalar va xujjatlarni taqdim etish

198-202

Yo`q

Yo`q

202

352

Ikki xil turi mavjud:tergovchining talabiga bo`yicha, shaxs-ning tashabbusi bilan

11.

Ko`rsatuvlarni hodisa sodir bo`lgan joyda tekshirish

132-134

Yo`q

Yo`q

134

325

Faqat ko`rsatuvlari tekshirilayotgan shaxs xohishi bo`yicha.

12.

Yuzlashtirish

122-124

Yo`q

Yo`q

123







13.

So`roq qilish

96-108
















Ayblanuvchini

109-113

Xa -361

Yo`q

96-108

Yo`q

Himoyachi ishtirok etishi lozim.

Gumon qilinuvchini

109-113

Xa -360

Yo`q

96-108

Yo`q

Ushlangandan keyin 24 soatdan kechiqtirmay so`roq qilinishi lozim.

Jabrlanuvchini

114-120

Ha-54

Yo`q

96-108

Yo`q




Guvohni

114-120

Ha

Yo`q

96-108

Yo`q




Barcha hollarda ham har bir tergov harakatiga qo`yiladigan o`zgarmas talab shundaki, u faqat etarli asoslar bo`lgandagina o`tkazilishi kerak. Tergov harakatining asoslanganligi har qanday majburlash yoki kimningdir huquq va qonuniy manfaatlarini cheklash faqat xaqiqatdan ham zarur bo`lganda, ya’ni muyyan vaziyat shart-sharoitlari bilan oqlangandagina yuz berishini bildiradi.


Tergov harakatiga qo`yiladigan yana bir talab shundaki, u qonuniy bo`lishi kerak, ya’ni uni amalga oshirishda qonunda belgilangan protsessual tartibga katt’iy rioya etilishi lozim. Bu esa yo`l qo`yiladigan va yo`l qo`yilmaydigan harakatlar doirasini nazarda to`tadi. Bu bilan tergov harakatini o`tkazishda ishtirok etuvchi insonnning huquqlari va qonuniy manfaatlari kafolatlanishi bilan birga ayni paytda bunda olinadigan faktik ma’lumotlarning protsessual yaroqliligi boshqacha aytganda muayyan ish bo`yicha ularning aloqadorligi va maqbulligi ta’minlanadi.
Tergov harakatlarini yuritish muqarrar ravishda ahloqiy prinsiplar va normalarga asoslanishi kerak. Xususan, ularning istalgan to`rini o`tkazishda ishda ishtirok etuvchi shaxslar va atrofdagi kishilarning sha’ni va qadr-qimmati kamsitilishiga yo`l qo`yilmaydi hamda inson sogligiga xavf tugdirish taqiqlanadi. Bunda faqat qo`zgatilgan jinoyat ishi bo`yicha tergov harakatlari o`tgkazishga yo`l qo`yiladi. Jinoyat ishi qo`zgatilguncha o`tkazilishi ruxsat etilgan tergov harakatlari (ko`zdan kechirish, ushlab turish, ekspertiza) gina bundan mustasno.
Tergov harakatlarining borishi va natijalari sud uchun dalil bo`lib xizmat qiladigan tegiishi bayonnomalarda qayd etilishi kerak. Tergov harakatlarining natijalari odatda bayonnomalarda mustahkamlanadi, bir qator hollarda esa qaror bo`yicha o`tkaziladi.



Download 203.16 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling