3-mavzu. Tergov harakatlarini o‘tkazishda rasmiylashtiriladigan protsessual hujjatlar
Tergov harakatlari, ularning turlari va tizimi
Download 203.16 Kb.
|
3-mavzu. Tergov harakatlarini o‘tkazishda rasmiylashtiriladigan
- Bu sahifa navigatsiya:
- Birinchi guruh tergov harakatlariga batafsilroq to`xtalamiz.
1. Tergov harakatlari, ularning turlari va tizimi.
Surishtiruvchi, tergovchi, prokuror jinoyat-protsessual qonun talablariga muvofiq amalga oshiraligan, jinoyat ishining holatlarini aniqlash uchun ahamiyatga ega faktik ma’lumotlarni topib, tekshirib va qayd etishga qaratilgan protsessual harakatlar tergov harakatlari deyiladi. Ushbu harakatlarii amalga oshirish chogida xal qilinadigan vazifalariga ko`ra, harakatlariing o`zi ikki mustaqil guruhga bo`linadi: Surishtiruv organi, tergovchi yoki prokuror dastlabki (sudgacha bo`lgan) tartibda dalillarni aniqlash, tekshirish va qayd etish bilan boglik vazifalarni xal qilishda foydalanadigan va tadqiqot xususiyatiga ega bo`lgan tergov harakatlari; Avvalo, ishda ishtirok etuvchi shaxslarning huquqlarini ta’minlashga qaratilgan boshqa tergov harakatlari. Birinchi guruh tergov harakatlariga batafsilroq to`xtalamiz. Dalillarni aniqlash, qayd etish va tekshirishda foydalaniladigan tergov harakatlari qo`yidagilardir: - so`roq qilish (guvoh, jabrlanuvchi, gumon qilinuvchi, ayblanuvchi, ba’zan esa mutaxassis va ekspertni); - Yuzlashtirish; - tanib olish uchun ko`rsatish; - ko`rsatuvlarni hodisa sodir bo`lgan joyda tekshirish; - ko`zdan kechirish; - guvohlantirish; - murdani eksgumatsiya qilish; - eksperiment; - olib qo`yish; - tintuv o`tkazish; - ekspertiza; - ekspertiza tadqiqoti uchun namunalar olish; - narsalar va xujjatlarni taqdim etish; - ishga narsa va xujjatlarni ashyoviy va yozma dalillar sifatida qo`shib qo`yish. Tergov harakatlarini qo`yidagi ko`rsatkichlari: tergov harakatining nomi, ushbu tergov harakati JPKning qaysi moddasi bilan tartibga solinganligi, uni o`tkazish uchun prokurorning ruxsati kerakligi, uni o`tkazishda holislar ishtirok etishi, tergov harakati bayonnomasi to`zilishi bo`yicha tasniflash zarur. SHunga muvofiq biz qo`yidagi jadvalda aks ettirilgan tergov harakatlari tizimini ko`ramiz.
Barcha hollarda ham har bir tergov harakatiga qo`yiladigan o`zgarmas talab shundaki, u faqat etarli asoslar bo`lgandagina o`tkazilishi kerak. Tergov harakatining asoslanganligi har qanday majburlash yoki kimningdir huquq va qonuniy manfaatlarini cheklash faqat xaqiqatdan ham zarur bo`lganda, ya’ni muyyan vaziyat shart-sharoitlari bilan oqlangandagina yuz berishini bildiradi. Tergov harakatiga qo`yiladigan yana bir talab shundaki, u qonuniy bo`lishi kerak, ya’ni uni amalga oshirishda qonunda belgilangan protsessual tartibga katt’iy rioya etilishi lozim. Bu esa yo`l qo`yiladigan va yo`l qo`yilmaydigan harakatlar doirasini nazarda to`tadi. Bu bilan tergov harakatini o`tkazishda ishtirok etuvchi insonnning huquqlari va qonuniy manfaatlari kafolatlanishi bilan birga ayni paytda bunda olinadigan faktik ma’lumotlarning protsessual yaroqliligi boshqacha aytganda muayyan ish bo`yicha ularning aloqadorligi va maqbulligi ta’minlanadi. Tergov harakatlarini yuritish muqarrar ravishda ahloqiy prinsiplar va normalarga asoslanishi kerak. Xususan, ularning istalgan to`rini o`tkazishda ishda ishtirok etuvchi shaxslar va atrofdagi kishilarning sha’ni va qadr-qimmati kamsitilishiga yo`l qo`yilmaydi hamda inson sogligiga xavf tugdirish taqiqlanadi. Bunda faqat qo`zgatilgan jinoyat ishi bo`yicha tergov harakatlari o`tgkazishga yo`l qo`yiladi. Jinoyat ishi qo`zgatilguncha o`tkazilishi ruxsat etilgan tergov harakatlari (ko`zdan kechirish, ushlab turish, ekspertiza) gina bundan mustasno. Tergov harakatlarining borishi va natijalari sud uchun dalil bo`lib xizmat qiladigan tegiishi bayonnomalarda qayd etilishi kerak. Tergov harakatlarining natijalari odatda bayonnomalarda mustahkamlanadi, bir qator hollarda esa qaror bo`yicha o`tkaziladi. Download 203.16 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling