3-mavzu: To’pgullar va ularning tuzilishi

To’pgullarni ta’riflaganda asosiy morfologik belgilarga ahamiyat beriladi.

1. To’pgullarni gulyonbarglarning bo’lishi – bo’lmasligiga qarab:

1. 
   Frondoz (gul oldi barglari yirik, yashil rangda);
   
2. 
   Brakteoz (gul oldi mayda tangacha barglardan iborat);
   

5. 
   Yalang’och yoki ebrakteoz to’pgullarga (gul oldi barglari rivojlanmagan) bo’linadi.
   

To’pgullar hosil bo’lgan joylardagi barglar turlicha bo’ladi. Agar gulyonbargchalar yashil rangda bo’lib, yaxshi rivojlansa frondoz to’pgullar deyiladi. Agar tangacha barglar sifatida shakllansa brakteoz to’pgullar deb ataladi (landish, siren). Agar yalang’och bo’lsa ebrakteoz to’pgullar deyiladi (turp).
To’pgullarni ikkita guruhga ajratish mumkin:

1. 
   Botrik (yun. «botris»-shingil) yoki ratsemoz (lot. «ratsemos»-shingil)
   

to’pgullar;

2. 
   Simoz (yun. «kyuma»-to’lqin) to’pgullar.
   

Botrik to’pgullar monopodial shoxlanishi bilan xarakterlanadi. Ularning oxirgi (tepa) guli eng keyin ochiladi. To’pgulda gullarning ochilish tartibi akropetal, ya’ni pastdan yuqoriga – markazga intiluvchandir.
Botrik yoki monopodial, to’pgullarning asosiy o’qi yaxshi rivojlangan, gullarining soni noaniq bo’ladi, shuning uchun ham ularni noaniq to’pgullar deyiladi.
Monopodial to’pgullarda gullar to’pgulning birinchi tartib o’qida joylashgan bo’lsa oddiy monopodial to’pgul, aksincha, gullari ikkinchi yoki uchinchi tartibdagi o’qiga o’rnashgan bo’lsa, murakkab monopodial to’pgul deyiladi.
Oddiy monopodial to’pgullarga quyidagi to’pgullar kiritiladi:

1.