3-máruza. Alkenlar

Alkenlarni gidrogenlash. Alkenlarni vodorod bilan Rt, Pd, Ni ishtirokida qaytarilsa alkanlar hosil bo’ladi:

Alkenlarni oksidlash. Alkenlarni oksidlaganda oksidlovchilarning kuchli yoki kuchsiz ekanligiga qarab har xil birikmalar hosil bo’ladi. Havo kislorodi hisobiga oksidlanganda gidroperoksidlar hosil bo’ladi:

Etilen havo kislorodi bilan kumush katalizator ishtirokida oksidlansa etilen oksidini beradi:

Etilen va uning gomologlari nadkislotalar bilan oksidlansa ham oksidlar hosil bo’ladi:

Alkenlarni kaliy permanganatning eritmasi bilan oksidlansa glikollarni beradi:

Alkenlar ozon bilan ta’sirlashib ozonidlarni beradi. Ozonidlar suv bilan oson parchalanib, aldegid va ketonlarni hosil qiladi:

Etilen va uning gomologlaridan polimerlar olish mumkin:

Ishlatilishi: C₂H₄, C₃H₆, C₄H₈ ni glikollar, oksidlar, spirtlar, sirka aldegidi, sirka kislota, divinil va polimerlar olish uchun ishlatiladi.
Etilen va propilenning polimerlanish mahsulotlaridan texnika va turmushda foydalaniladigan polietilen va polipropilen olinadi.


Nazorat savollari:

1. 
   7 gram qo’sh bog’li uglevodorodga 16 gram brom birikadi.
   

Uglevodorodning molekulyar massasini aniqlang.

2. 
   Tarkibi C₄H₈ alkenning izomerlarini ozonlashdan hosil bo’lgan
   

birikmalarni suv bilan parchalansa qanday moddalar hosil bo’ladi?

3. 
   Alkenlarni ishlatish sohalariga misollar keltiring.
   

Ádebiyatlаr:
1. A.Abdusamatov,R.Mirzayev,R.Ziyayev Organik kimyo. Tashkent 2016 2.Yusupov D., Turobjonov S.M., Qodirov X.E., Ikramov A., Karimov A.U. Organik kimyoning boshlangich asoslari. Óquv qóllanma. Toshkent, 2006