3-to’plam 29 may 2022

www.pedagoglar.uz
29-son 3 –to’plam may 2022 
Sahifa: 186 
keltirishini oldini olish maqsadida aholiga poraxo'rlikni jamiyat taraqqiyotini 
orqaga suruvchi, odamlar o'rtasida ijobiy xarakterga ega axloqiy munosabatlar 
o'rnatilishiga to'sqinlik qiluvchi illat ekanligini singdirish muhim ahamiyatga ega. 
Iqtisodiy nazariyada korrupsiya deganda davlat xizmatchilarini davlat 
resurslarini shaxsiy manfaatlari uchun ishlatish hisobiga foyda olishga qaratilgan 
xatti harakatlar tushuniladi[9]. Bunda moddiy imtiyozlar va imtiyozlar 
taqsimlanishini hamda soliqlar hajmini belgilovchi va ularni ustidan nazoratni 
amalga oshiruvchi asosiy organ davlat bo'lsa, amaldorlar esa davlat tomonidan 
ajratilgan imtiyozlarni taqsimlash huquqiga ega bo'lgan shaxslardir. Ko'proq 
imtiyozga ega chiqishni xohlovchi shaxslar yoki kompaniyalar ko'proq moddiy 
foyda olish maqsadida ushbu imtiyozlarni sotib olishga harakat qilishlari mumkin. 
AQSHning Yel universiteti professori Rouz Akkerman fikriga ko'ra korrupsiyani 
avj olishi jamiyatning iqtisodiy hayotida davlat amaldorlarining haddan tashqari va 
samarasiz aralashuvi bilan bog'liq. Shunday ekan korrupsiyaga qarshi kurashda 
asosiy choralardan biri sifatida davlat amaldorlarining o'zboshimchaliklariga chek 
qo'yish va mansabdor shaxslarni jamiyatning iqtisodiy faoliyatiga aralashuvini 
kamaytirish belgilab olinishi lozim. Korrupsiya tushunchasining yuridik tavsifi o'z 
xizmat vakolatlaridan xudbinlik bilan foydalanadigan mansabdor shaxslarning 
porxo'rligi va ta'magirligi bilan ifodalanuvchi xavfli noqonuniy hodisa deb 
hisoblanadi. Bunda korrupsiya nafaqat jinoiy xarakterga ega, balki u ma'muriy 
huquqiy, fuqarolik va intizomiy xususiyatlarni ham o'zida mujassamlashtirgan 
murakkab fenomenga aylanadi. Yuridik sohada ham ko'pgina olimlar 
korrupsiyaning huquqiy mohiyatini va uni bartaraf etish chora-tadbirlarini asoslab 
berishga urinishgan. Xususan, korrupsiyaga qarshi kurashda huquqiy tartib 
faoliyati, uning yuzaga kelishi va rivojlanishiga oid muammolarni, shuningdek, 
korrupsiyaga qarshi kurashning huquqiy mexanizmlari tahliliga oid malumotlar 
olimlarning ilmiy asarlarida uchratishimiz mumkin. Taniqli rus olimi 
G.N.Borzenkova fikriga ko'ra korrupsiyani mansabdor shaxslar o'zlarining rasmiy 
vakolatlaridan xudbin maqsadlar uchun foydalanishlari asosida vujudga keluvchi 
boshqaruv apparatining parchalanishi deb tushunish kerak. Ahamiyatlisi shundaki, 

---