301-guruh talabasi Sobirova Sitoraxonning Umumiy fizika fanidan «Qattiq jismlarning issiqlik xossalari»

Maqsad va va’zifalari: Hozirgi texnika sohasida ishlatiladigan qattiq jismlarni va ular qanday vazifani bajarishini o’rganish.
Ilmiyligi va ahamiyati: Hozirgi kunda qattiq jismlarni yangi turlarini kashf qilish.Sanoat korxonalarga ishlatilishi.
Shu o’rinda birinchi prezidentimiz I.A.Karimovning quyidagi so’zlarini keltirish joiz : ,, Men yoshlarimizga, mening bolalarimga qarata, o’rganishdan hech qachon charchamanglar, deb aymoqchiman. O’rganish, intilish hech qachon ayb sanalmaydi. Nimanidir bilmasang, uni o’rganish zarur. Avvalambor, endi hayotga kirib kelayotgan yoshlarga nima lozim? O’rganish, o’rganish va yana bir bor o’rganish kerak. Kasb o’rgangan, ilm o’rgangan kishi, o’zbekona aytganda hech qachon kam bo’lmaydi. “
,,Agar biz o’z vaqtida uzoqni ko’zlab, katta umid bilan hayotga kirib kelayotgan yoshlarimizning chuqur bilim va kasb – hunar egallashi uchun zamin yaratmasak, ularni zamon talab qiladigan mutaxasis kadrlar etib tayyorlamasak, bugungi kunda, butun dunyoni qamrab olgan moliyaviy iqtisodiy inqiroz davrida yurtimizda tinchlikni saqlab, iqtisodiyotimizning barqaror o’sish sur’atlarini taminlashga, ayni shunday og’ir sharoitda xalqimiz hayotining tobora yuksalishiga erisha olarmidik.
Yo’q, albatta. “
Shunday ekan biz yoshlar bizga yaratilgan imkoniyatlardan unumli foydalangan holda o’qib izlanishimiz va olgan bilimlarimizni amalda qo’llay olishimiz kerak.

1. 
   Qattiq jismlardagi issiqlik harakati
   

Qattiq jismning fazoviy panjarasini tashkil qiluvchi har bir zarra (atom yoki ion) muvozanat vaziyat atrofida tebranib turadi. Qattiq jismning ichki energiyani mana shu tebranishlarning energiyasidan iboratdir. Qattiq jismlardagi zarralarning issiqlik harakati, gaz va suyuqliklardagi zarralarning issiqlik harakatidan shuning uchun farqlanadi. Gazlarda alohida molekulalar erkin uchib yuradi va bir-biri bilan faqat elastik to`qnashishlarga uchraydi; gazlarda diffuziya jarayoni tezlik bilan o`tishiga olib keladi.
Klassik fizikada panjara atomlari xarakati Klassik mexanika qonunlariga bo‘ysunadi . Atom yoki molekula, molekula tebranishi xarakati bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan 3 ta koordinata o‘qlari bo‘yicha bir atomli moddaning erkinlik darajasi bitta erkinlik darajasiga mos keladigan o‘rtacha kinetik energiya:
 =
Ē= =

Tebranayotgan atomning o‘rtacha to‘la energiyasi:

Agar gramm - atom miqdoridagi Kristal olinsa uning atomlari Tebranishlari to‘la energiyasi :

)

Qattiq jismning issiqlik sig‘imi deb temperatura bir gradus o‘zgarganda , uning ichki energiyasi o‘zgarishi miqdoriga aytiladi.

C= =3R=6

Bir atomli Kristal qattiq jismning molyar issiqlik sig‘imi 6 . Bo‘lishi kerak ekan Bu qonun Dyulang-Pte qonuni deb yuritiladi.

Ayrim moddalar issiqlik sig‘imi xona temperaturasida unga ayrim moddalar uchun Dyulang-Pte qonuni bajariladi ayrim moddalar uchun bajarilmaydi.

Al=6.14
Au=6.36
Fe=6.39
Cu=5.90
C(олмос)=1.35
B(бор)=2.51
Si=4.64