32- §. Qoqan xanlıǵınıń dúziliwi

Xanlıq Shahruxbiy miyrasxorları dáwirinde

hákimiyatqa nızamlıq tús beriw mashqalası da turar edi. Sebebi, Ferǵana oypatlıǵında úlken abroyǵa iye bolǵan qıpshaqlar qáwimi

mıńlar hákimiyatın tán almadı. Shahruxbiy qaytıs bolǵannan keyin taxtqa otırǵan balası Abdurahimbiy ákesi dáwirinde baslanǵan Qoqan qalasın abat etiw hám keń kólemli abadanlastırıw jumısların dawam ettirdi hám onı xanlıq paytaxtına aylandırdı. Sonday-aq, mámlekettiń aymaǵın keńeyttiriw maqsetinde Buxara xanlıǵı qaramaǵında bolǵan Xojend, Oratóbe wálayatların qosıp aldı. Ókinishlisi, ol jasırın til biriktiriw qurbanı boldı. Taxttı inisi Xojend hákimi Abdulkarimbiy iyeledi (1733 — 1750). Ol aǵasınıń Qoqan qalasın abadanlastırıw barısında alıp barǵan jumısın dawam ettirdi. Sonday-aq, qala átirapın diywal menen qorshattı.

1740-jılı Ferǵana oypatlıǵına qalmaqlar hújim etti. Hújim júdá qıyınshılıq penen qaytarıldı. Qalmaqlarǵa qarsı gúreste mıńlarǵa qıpshaqlar járdem berdi. 1745-jılı qalmaqlar jáne hújim etti. Qorqınıshlı dushpanǵa qarsı birgelikte gúresti. Olarǵa oratóbeliler da járdem berdi. Solay etip, xanlıqtıń ǵárezsizligi saqlap qalınǵan bolsa da, bul hújim xanlıqtıń ekonomikalıq hám siyasiy awhalın júdá múshkil jaǵdayǵa salıp qoydı. Sol waqıtta, qalmaqlarǵa qarsı birgelikte gúresken ózbek qáwimleriniń awqamı uzaqqa sozılmadı. Buǵan qıpshaqlardıń zorlıǵı, talawı sebep boldı. Barlıq qıyınshılıqlarǵa qaramay oraylıq hákimiyat qıpshaqlar kóterilisin bastırdı. Abdulkarimbiy qaytıs bolǵannan soń taj-taxt ushın baslanǵan gúreste aqır-aqıbet Abdulrahimbiydiń balası Erdanabiy jeńip shıqtı (1751 — 1762). Tez arada Qoqan xanlıǵı Qıtay hújimine ushıradı. Onda Qoqannıń jeńiliwi Erdanabiydiń hákimiyatın kriziske ushırattı. Durıs, Erdanabiy húkimdarlıǵı dáwirinde xanlıqtıń ishki hám sırtqı siyasatta jetiskenliklerge erisilgen dáwirleri de boldı. Sonday-aq, ol Osh hám Ózgen wálayatların da boysındırdı. Qoqandı Buxara ámirligi hám Cin imperiyası (Qıtay) menen teńbe-teń gúreste alatuǵın mámleketke de aylandıra aldı.