4- amaliy Qurilish maydonining tuproq ishlari xajmini xisoblash

4- amaliy Qurilish maydonining tuproq ishlari xajmini xisoblash
1. Yer ishlari hajmini hisoblash.
Qurilish maydoni berilgan reja belgisi asosida yoki o‘yilma va ko‘tarmadagi grunt hajmlarini tenglash (nol balansi) asosida tekislanishi mumkin. Bundan tashqari maydon ma’lum nishablikda tekislanishi ham mumkin.
Maydonni berilgan reja belgisi asosida takislashda o‘yilma hajmi ko‘tarmadan yoki ko‘tarma hajmi o‘yilmadan ortib ketadi. Bu xolda yetishmagan gruntni tashib kelishga yoki ortiqcha gruntni maydondan tashqariga chiqarishga to‘g‘ri keladi.




X ва В нинг киймати масштаб асосида улчаб аникланади.




Maydonni nol balansi asosida tekislaщda esa hisob yo‘li bilan shunday reja belgisi tanlanadiki, natijada o‘yilma va ko‘tarma hajmlari bir-biriga teng bo‘ladi. Bu usul maydonni tekislashda eng tejamli hisoblanadi, chunki o‘yilmadan olingan ja’mi grunt ko‘tarmaga yotqiziladi.

1. 
   Kvadratlar cho‘qqilarining tabiiy
   

belgilarini aniqlash.
Kvadratlar cho‘qqilarining tabiiy belgilarini aniqlash uchun dastlab gorizontallar bilan berilgan maydon tomonlari 10... 100 m bo‘lgan kvadratlarga bo‘lib chiqiladi (1-rasm). Kvadratlar tomonlarining o‘lchami joy relefiga bog‘liq ravishda qabul qilinadi. Joy relefini aniq aks ettirish uchun har bir kvadratdan bitta-ikkita gorizontal o‘tishi kerak. Agar maydon o‘lchami kvadratlar to‘riga mos kelmasa, u xolda maydon uzunligi va kengligi bo‘yicha taqsimlanib bir xil o‘lchamli to‘g‘ri to‘rtburchaklar to‘ri hosil qilinadi. Bu usul o‘yilma va ko‘tarma hajmlarini hisoblashda to‘rt yoqli prizmalar usuli deyiladi.
Kvadrat cho‘qqisining tabiiy belgisi (N_t) 2-rasmga asosan quyidagicha aniqlanadi:
; u holda
a va b ning qiymati masshtab asosida o‘lchab aniqlanadi.


1 - rasm. Gorizontallar bilan berilgan maydon rejasi



2-rasm. Tabiiy belgini (Nt) aniqlash sxemasi.







Агар курилиш майдони хеч кандай нишабликсиз текисланадиган бул-
са лойиха белгисини шартли равишда Н_л=Н₀ деб кабул
килиш мумкин.(Бунда юмшатилгандаги грунт хажмининг ортиши хисобга
олинмайди).
Юза сувларини (кор, ёмгир сувлари) окизиб юбориш максадида майдон бир ёки икки томонга нишаб килиб теккисланиши мумкин. Бу