4-amaliy mavzusi

hosila semema – leksemaning bosh sememasi asosida vujudga kelgan, alohida paradigmatik, sinonimik va sintagmatik munosabatlar bilan bog‘langan semema
metafora – borliqdagi narsa/hodisalarning mohiyatidagi o‘xshashligiga ko‘ra bir leksemaning boshqa o‘rinda qo‘llanishi asosidagi ko‘chim
sinekdoxa – butun va qism munosabati asosidagi ko‘chim
metonimiya – o‘zaro bog‘liqlik munosabati asosidagi ko‘chim
vazifadoshlik – denotatlardagi vazifa o‘xshashligiga asoslangan ko‘chim turi


1-ilova.

Tezkor savollar va topshiriqlar: Polisemantiklik deganda nimani tushunasiz? So‘z ma’nolari qanday ko‘chadi? Metafora qanday ko‘chim? Metonimiya qanday ko‘chim? Vazifadoshlik haqida gapiring? Senekdoxik ko‘chimga misollar keltiring? Burgut so‘zining insonga nisbatan qo‘llanishida semema mavjudmi yoki nutqiy ma’no? Lisoniy va badiiy metafora qanday farqlanadi? Metafora tarkibiga vazifadoshlikni kiritish taklifiga munosabatingiz? Butun va qism orasida bog‘liqlik va aloqadorlik mavjudmi? U metonimiyadagidan qanday farqlanadi? Kinoyaviy qo‘llanishda qanday ko‘chim bor?

2-ilova.
1-mashq. 1. Tarix g‘ildiragini orqaga aylantira oladigan kuch yo‘q dunyoda. («Qashq.») 2. Dasturxonga boqqan do‘st emas. (Maqol.) 3.Saidaning qoshi bir oz chimirildi, mayin tovushi o‘zgardi. (A.Qah.) 4. .. .oyog‘im uzangidan toyib, burnim egarning qoshiga tеgib kеtdi. (G‘.G‘ul.) 5.Nikolay zamonida ostonam tuyoq ko‘prmagan. (Oyb.) 6. Zеbixon g‘ildirak yog‘ochlariga oyog‘ini bir-bir qo‘yib, aravaga chiqdi. (S.Zun.) 7. Havo isib, maysalarga, daraxt shoxlariga qo‘ngan shudringni bir zumda yalab oladi. (Sh.Rash.) 8.Bo‘g‘moq so‘zi aslida «qattiq qismoq» ma’nosini bildiradi. 9. Bu еrda hayot hayotni bo‘g‘adi, tеmir tеmirni g‘ajiydi, o‘t o‘tni so‘ndiradi. (Oyb.) 10. Moyi tugab, piligi so‘xta bo‘lgan chiroq bir lip etib so‘ndi. (S.Ahm.) 11. Ota-onaning chirog‘ini yoqadigan kishi farzandidir. (M.Ism.) 12. Mеning soatim to‘xtab qolibdi. (A.Qah.) 13. Bеsh qo‘lini og‘ziga tiqadi. (I.Rah.)