4. Axloqshunos olim, A

12.Aflotun. U o‘zinmg “Davlat” va “Qonunlar” nomli asarlarida axloqiy qarashlarini bayon etgan. U “ideal davlat” haqidagi g‘oya’ni ilgari surar ekan, undagi yaxshi fazilatli insonlaming kasb - hunar axloqi to"glrisida fikr bildiradi. Uning fikricha, har bir odam o‘z ishim qilishi kerak, boshqalaming kasbi sohasidagi ishlariga aralashmasligi zamr. Ideal davlatni boshqaruvchi SHaxs quyidagi to'rt yaxshi xislatga ega boMishi kerak: donolik, jasurlik, muvozanatni saqlab turish, odillik.
13.Arastu. Arastuning axloqiy qarashlari uning asarlari “Nikomax etikasi”, “Katta etika” , “Poetika” va “Siyosat” asarlarida o‘z aks ini topgan. Arastu “Poetika” asarining “Katta axloq kitobi” bd‘limida shunday deyiladi: “Etika - axloq muammolari haqida gapirishdan avval biz axloq nimaga taaalluqli ekanligini aniqlab olishimiz kerak. Gapning lundasini aytsak, axloq siyosatning tarkibiy qismtdir. Chindan ham muayyan axloqiy fazilatlarga ega bo‘lmagan, ya’ni munosib bo'lmagan odam faoiiyat ko‘rsatishi mumkin emas. Munosib odam bo‘lmoq - fazilatlar egasi - fozil bo'lmoq, demakdir. Zero, ijtimoiy va siyosiy hayotda faoiiyat yuritmoqchi bo'lgan odam axloqan fazilatli odam bo‘lmog‘i kerak, Xullas, etika, axloq siyosatning tarkibiy qismi, uning asosidir. Shuning uchun, axloqni bema’lol siyosat, deb atash mumkin”
14.Farobiy Sharq allomalaridan biri atoqli faylasuf va axloqshunos oiim Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad ibn 0 ‘zlug‘ ibn Tarxon Farobiydir Sharqda «Ikkinchi muallim» deb tan olingan bu alloma o‘zimiig «Fozil odamlar shahri», «Davlat arbobining hikmatlari», «Baxt-saodatga erishuv haqida» kabi bir qator asarlari bilan axloq ilmini rivoj lantirishga ulkan hissa qo‘shgan. Farobiyning “Fozil odamlar shahri” nomli asarida adolatli jamiyat qurishga qodir bo‘lgan insonlaming axloqiy fazilatlarida quyidagi muhim sifatlar bo‘lishi iozimligini ta’kidlaydi:
1. Jismoniy sa’lomatlik va aqliy kamolotning birligini ta’minlash zamr. Bunday odamlaming barcha a’zolari shu darajada mukammal taraqqiy etgan bo‘lishi zaiurki, u bu a’zolari bilan bajarmoqchi bo‘lgan barcha ishlami osonlik bilan bajara olsin.
2. Barcha masalani, muhokama va munozarani tezda va to‘g‘ri tushuna oladigan, uning ma’nosini anglay oladigan, so‘zlovchinmg maqsadi, aytilgan fikriaming chinligini tezda payqay oladigan boTsin.
15.Akademik A.Pokrovskiyning fikriga ko‘ra: «Hozirgi zamon kishisi hamma vaqt tabiatga nisbatan urush holatida bo‘lib kelgan. Uning ha’lokatli oqibatlari yildan-yilga kuchliroq sezilmoqda. Agar insonning tabiatga munosabat madaniyatini tarbiyalamasak, fojiali oqibatlarga olib kelishi mumkin». ^M a’lum ma’noda, ekologik inqiroz, nafaqat energoresurslar kamyobligi, atrof-muhit ifloslanishi emas, balki, eng avvalo, insonning uyg‘onish davridan boshlab, ongli ravishda shakl langan, dunyoga va tabiatga munosabatlari tizimiinqirozidir».