4-lekciya. Aytímlar algebrasí haqqínda túsinik jobası
Download 359.78 Kb. Pdf ko'rish
|
4-lekciya
- Bu sahifa navigatsiya:
- Inkar ámeli.
- Konyunkciya ámeli.
- Dizyunkciya yaki logikalıq jıyındı ámeli.
|
algebrasında úyreniledi. Aytımlar algebrası hám aytımlar logikası ataması bir-biri
menen sinonim. Sebebi olardıń ekewi de pikirlerdi eki túrli kóz qarastan sáwlelendiredi. Logikalıq ámeller 6 aw bolıp, olarǵa tómendegiler kiredi: 1. Inkar ámeli. Qálegen x ózgeriwshi pikir menen x pikir sonıń menen xarakterlenedi, x pikirdiń inkarı dep atalǵan x pikir shın bahanı qabıl etkende, x pikir jal ǵan bahanı qabıl etedi hám kerisinshe. Matematikalıq logikanıń bul eń ápiwayı ámeli inkar ámeli dep júritiledi hám onı ápiwayı tilde emes sózi menen ańlatıw múmkin. Bul ámel matematikalıq logikada «_» penen ańlatıladı. Eger qanday da bir x pikir (búgin hawa ıssı) bolsa, x pikir jańa quramalı pikir bolıp (búgin hawa ıssı emes)ten ibarat boladı. Usı tiykarda inkar ámelin tómendegi shınlıq kestesi tiykarında túsindiriw múmkin: X X_ Sh (1) J (0) J (0) Sh (1) Bul keste júdá ańsat hám qolay bolıp, matematikalıq logikanıń basqa bólimlerinde de qollanıladı. 2. Konyunkciya ámeli. Logikalıq kóbeytiw ámeli x hám y pikirler ústinde orınlanatuǵın konyunkciya (baylanıstırıw) ámeli tómendegishe belgilenedi. ^ hám bul ámel nátiyjesinde payda bolǵan, jańa, quramalı pikir tómendegishe kórinsike iye boladı: x ^ y hám dánekerine sáykes keliwshi logikalıq ámel konyunkciya ámeli dep ataladı, x hám y pikirler shın bolǵanda ǵana shın bahasın qabıl etedi, qalǵan ja ǵdayda bolsa jalǵan bahaǵa iye boladı. X Y X ^ Y Sh Sh Sh Sh J J J Sh J J J J 3. Dizyunkciya yaki logikalıq jıyındı ámeli. Pikirler logikasında qollanılatuǵın 3-ámel yaki, yamasa, ya dánekerlerine tuwrı keledi hám X v Y (x yaki y) dep belgilenedi. Táriyip. Qarsı emes mánide jumsalatuǵın yaki// yamasa// ya logikalıq ámeli dizyunkciya dep qollanıladı. Dizyunkciya sózi latınsha bolıp «parq qılaman», «parıqlayman» degen mánini bildiredi. Eki x hám y pikirler dizyunkciyası X v Y dep jazıladı hám x yaki y dep oqıladı. Bul ámel x hám y jalǵan bolǵanda ǵana jalǵan baha qabıl etedi, qalǵan hallarda shın bahasın ańlatadı. Bunı shınlıq kestesi tiykarında tómendegishe kórsetiw múmkin: |
