4-lekciya. Azıq hám azıqlandırıw gigienası Reje

Vitamin D (kaltsiyferol, provitamin ergosterol): Bul vitamin jetispegende tawıqlardın` mayek o`nimdarlıg`ı ha`m mayek denesi suyıqlıg`ının` awırlıg`ı kemeyedi; tuwım qabıg`ı juqalasıp, mayek ko`p sınadı. Tawıqlar ha`reket qılmay, pa`rin u`rpeytip jnrde otıradı; keshki waqıtta qonaqlawg`a ju`da` qıyınshılıq penen shıg`adı. Sho`jeler 10 ku`nliginen 14 ku`nligine deyin ko`birek o`limshilikke ushrasadı; barlıq tu`rdegi tawıqlar, quslarda kannibalizm baslanadı. Bul jag`daydın` aldın alıw ushın ha`m saplastırıwda ratsiong`a D₃ vitamini preparatın qosıw ha`m ultrofiolet nurlar menen nurlandırıw kerek. Vitamin D<sub>3</sub> quslarg`a berip atırg`an ha`r 100 gr qurg`aq azıq esabına 100-150 IE kirgiziledi. Bul vitamin 3 tu`rli bolıp olar D₁, D₂, D₃, bolıp, D₁-maldın` terisinde, D<sub>2</sub>-quyash nurı ta`sirinde qurg`atılg`an pishende, ashıtqıda, D₃- maldın` dene toqımalarında boladı.

Vitamin V₁ (tiamin, anevrin) bul vitamin jetispegende buwaz shoshqalarda mu`ddetinen 9-10 ku`n burın tuwadı. Mu`ddeti jetpey tuwılg`an shoshqa balaları a`zzi bolıp ko`p nabıt boladı. Jag`daydın` aldın alıw maqsetinde ratsiondag`ı qurg`aq zattın` ha`r 1 kg esabına buwaz shoshqalarg`a 1,8-2 mg, jas shoshqalarg`a 1,8-2 mg mug`darında tiamin kirgiziledi. Tiamin ashıtqılarda ko`k ot ha`m ko`k ot-sho`p unında, g`a`lle eginderi da`ninde, gorox ha`m biyday kepeginde ko`p. Ratsiong`a usı azıqlar kirgizilgende maldın` vitamin V₁-ge bolg`an talabı qanaatlandırıladı.