4 Ma'ruza Markaziy nerv tizimi

Miya yarimsharlari po’stlog’ining fiziologiyasi. 
 
Yarimsharlarni o’rab olgan kulrang modda - po’stloq 1,3 - 4,5 mm qalinlikka 
ega. Po’sloq filogenistik jihatdan esa keyin paydo bo’lgan, lekin murakkab 

---

funksiyalarni bajaradigan qism. U sensor xabarlarni qabul qilib qayta ishlaydi, 
harakat reflekslarini paydo qiladi, har xil xulq-atvorlarni shakllantiradi (integratsiya) 
va hokazo. Po’stloq o’zidagi egatlar hisobidan umumiy yuzasini odamda 2200 sm
2 
gacha kengaytiradi. Po’stloqda 10
9 
- 10
10
neyron va juda ko’plab neyroglial 
hujayralar bor. Po’stloq hujayralari 3 ga bo’linadi: piramidasimon hujayralar, 
yulduzsimon hujayralar, urchuqsimon hujayralar. Bu hujayralar po’stloqni olti 
qavatga bo’lib turadi: tashqi molekulyar qavat, ichki donador qavat, tashqi 
piramidasimon qavat, ichki donador qavat, polimorf yoki urchuqsimon hujayralar 
qavati. 
K.Brodman tomonidan po’stloq 50 ta morfofunkitsional egatlarga bo’lingan 
(jadvallar). Po’stloqda 4 harakatga keltiruvchi va 4 sezuvchi proeksion zonalar bir-
biridan farqlanadi. Yana birlamchi ko’ruv egati (17 egat), ikkilamchi ko’ruv egatlari 
(18-19 egatlar), birlamchi eshitish egatlari (41-42 egatlar) farqlanadi. Bularning 
buzilishi psixik ko’rish va karlikni yuzaga keltiradi. Yana oraliq assotsiativ egatlar 
ham bor, ular proeksion zonalarni bir-biri bilan bog’lab turadi (funksional jihatdan). 
Po’stloq elektroensefalografiyasida (EEG) quyidagi ritmlar bor. -ritm (8-13 Gs 
chastota, 50 MkV amper), (tinch, ko’z yumug’lik paytida). -ritm (14-50 Gs) ko’zni 
ochganda; tovush eshitganda (reaksiya desixronizatsiya aktivatsiya). Teta-ritm (4-7 
Gs), delta ritm (0,5-3,5 Gs), amplitudasi 100-200 MkV, uyquga ketganda. Demak, 
EEG organizm funksional holatini ko’rsatadi.