4-маруза. Товар пул муносабатлари

8-MAVZU: RAQOBAT VA MONOPOLIYA.
1. Raqobatning iqtisodiy mazmuni va rivojlanish bosqichlari
2. Monopoliya, uning vujudga kelishi va turlari
3.Monopoliyaning afzalliklari va kamchiliklari
Reja:
RAQOBAT TURLARI
Ishlab chiqaruvchilar o‘rtasidagi raqobat:
Tovarlarni qulay sharoitda ishlab chiqarish, yuqori narxlarda sotish va bozordagi mavqeini mustahkamlash orqali eng ko‘p foyda olishga qaratiladi.
Resurs egalari o‘rtasidagi raqobat:
O‘zlarining iqtisodiy resurslarini (kapital, yer, ishchi kuchi) yuqori narxlarda sotish orqali ko‘proq omilli daromadga ega bo‘lishga qaratiladi.
Iste'molchilar o‘rtasidagi raqobat:
Daromadlarning mavjud darajasida ko‘proq miqdordagi tovarlarni sotib olishga, ya'ni sarflagan puli evaziga ko‘proq naflilikga ega bo‘lishga qaratiladi.

Raqobatchilik muhiti-bu raqobat uzluksiz va cheklanmagan xolda borishi uchun kerakli shart sharoitning mavjudligidir bunday muxit erkin raqobatli bozorga xosdir. Raqobat usullari – raqobat kurashida qo‘llaniladigan vosita va dastaklardan iborat bo‘lib, bunda raqobat narx vositasida va narxsiz raqobatlashish usullari orqali amalga oshiriladi. Raqobatning rivojlanish bosqichlari: 1. Oddiy tovar xo‘jaligiga xos bo‘lgan raqobatchilik, bosqichi. 2. Sof yoki erkin raqobatga asoslangan bosqich. 3.Monopolistik raqobat bosqichi. 4.Xozirgi zamon madaniy jixatdan rivojlangan raqorbatchilik bosqichi.

2. Raqobat shakllari va usullari

1.Ishlab chiqaruvchi (sotuvchi)larning bozordagi mavqeiga ko‘ra:

• sof yoki erkin raqobat;
• oligopoliya
• sof monopoliya

2.Miqyosiga ko‘ra:

• tarmoqlar ichidagi raqobat;
• tarmoqlar o‘rtasidagi raqobat;
• milliy xo‘jalik doirasidagi raqobat;
• jahon xo‘jaligi doirasidagi raqobat.