4-Mavzu. Ijtimoiy ish tizimi

Tizimli yondashuv sohasidagi asosiy atama va tushunchalar³

Atama va tushunchalar Ijtimoiy-iqtisodiy tizimlarga qo‘llaniladigan atama va

tushunchalarning mohiyati

1. 
   Tizim Eng yuqori tartibdagi (global tizim) tizimlarni o‘zida aks
   

2. 
   Tizimli tahlil
   
3. 
   Tizim tarkibi
   
4. 
   Tizimning mazmuni
   
5. 
   Aloqalar (tashqi muhit bilan tizimdagi aloqalar)
   
6. 
   Tizim maqsadi
   
7. 
   Tizimning tashqi muhiti ettiruvchi va tashki muhit bilan muhim birlikka ega o‘zaro bog‘liq komponentlaming maqsadli majmuasi. Tashqi muhit bilan tizimning birligi ob'ektiv iqtisodiy qonunlar harakatining u bilan aloqasini belgilaydi.
   

Uning kuchli va kuchsiz tomonlarini, imkoniyatlari va kamchiliklari, ishlash va rivojlanish strategiyasini shakllantirish uchun ilmiy yondashuvlarni qo‘llab, tizim xususiyatini har tomonlama o‘rganish asosidagi tahlil Tizimdagi bosh maqsadga eng yaxshi tarzda erishish uchun ma'lum tartibga va mahalliy maqsadlarga ega tizim komponetlari yig‘indisi Tizimdagi komponentlar miqdori va ularning aloqasi minimal, ammo tizimdagi bosh maqsadga erishish uchun yetarli bo‘lishi kerak. Tizimning moddiy qismi, odamlar, ishlab chiqarish vositalari va mehnat predmetlari yig‘indisi,

Boshqaruv qarorlarini qabul qilish va ularning bajarilishini muvofiqlashtirish uchun uning komponentlari o‘rtasida axborot va hujjatlar oqimi.. Axborot kerakli hajm va sifatda. Zarur o‘rin va vaqtda bo‘lishi kerak. Tizimga kiruvchi komponentlar (xomashyo, materiallar, butlovchi buyumlar, energiyaning turli shakllari, yangi uskunalar, kadrlar, hujjatlar axborot.)

Tizim yoki undan chiqishning yakuniy holati, bunda o‘z tarkibiy tuzilmasiga ko‘ra u quriladi. (maqsadlar, masalan ishlab chiqarish maqsadlari iste'molchilar uchun raqobatbardosh tovar ishlab chiqarish yo‘li bilan talab qilingan qayta yaratilgan qiymatga erishish.)

Makro muhit komponentlari, tizimda joylashgan mintaqa infratuzilmasi, tizimning mikro muhiti, u to‘g‘ri va

8. 
   Teskari aloqa
   
9. 
   Boshqaruv qarorlarini qabul qilish usuli
   
10. 
    Axborot
    
11. 
    Tizimdagi munosabatlar
    
12. 
    Tizimni qurish
    
13. 
    Tizimning ishlashi
    
14. 
    Tizimning rivojlanishi
    

teskari aloqaga ega bo‘ladi. Tashqi muhitga tizimning kirish va chiqish komopnentlari unga emas, tashqi muhitga tegishli bo‘ladi.

Yangiliklar va boshqa axborotlarni joriy qilish bo‘yicha iste'molchi tomonidan taklif qilingan iste'molchi reklamasiga talablar,

Axborotni to‘plash va qayta ishlashning usullarini tanlash, qaror qabul qilish usulablari bilan rag‘batlantirish shakllari. Tezlik va qaror qabul qilish sifatini belgilaydi.

Zaruriy aks ettirilgan turli shakllar (zaruriy tizimni tavsiflash darajasi, aks ettirilgan- uning mazmunini aks ettirish, tarkibi, aloqasi va qaror qabul qilish usuli)

Bosh maqsadni bajarishga asoslangan tizim komponentlari o‘rtasidagi o‘zaro aloqa. Axborotlarni saqlash usuli sifatida tizim xotirasini muvofiq qurish va qaror qabul qilishda minimal xarajatlarni ta'minlash Qo‘yilgan maqsadlarga erishish bo‘yicha me'yoriy ishlash uchun zarur bo‘lgan tizim komponentlari miqdorini aniqlash, ierarxiya darajasida komponentlarni tarkiblashtirish va ular o‘rtasidagi aloqalarni o‘rnatish. Tarkiblashtirishning to‘g‘riligi ierarxiyaning birinchi darajasidan boshlab komponentlar murakkabligi va sintezi bilan tekshiriladi.

Rejalashtirilgan maqsadlarga erishish bo‘yicha tizim energiyasi va narsalarining o‘zaro harakatini tashkil qilish, tizim komponentlarini muvofiqlashtirish, hisobga olish, nazorat qilish, motivlashtirish va tartibga solish Tizimning ishlashini ta'minlaydigan raqobat mexanizmi,

15. 
    Tizim aktivatorlari
    
16. 
    Tizim dezaktivatorlari
    
17. 
    Tizim xulqi
    
18. 
    Tizimdagi qarama- qarshiliklar
    
19. 
    Aralashuv
    
20. 
    Tizimni o‘rgatish ishlab chiqarish qonunlari. Talablarning o‘sishi, vaqtni tejash va boshqa omillarni o‘rganish asosida tizimni takomillashtirish j arayoni
    

Tizimda uning saqlab turish va kuchaytirishga olib keluvchi ijobiy harakatlar operatorlari va omillari (masalan mutloq ustunlik)

Tizimda uning buzilishiga olib keluvchi salbiy harakatlar operatorlari va omillari (masalan virus)

Tashqi muhit bilan tizimning o‘zaro harakat suli va maqsadlarga erishish uchun tizim tarkibidagi aloqalarni tartibga solish. Ob'ektiv iqtisodiy qonunlar faoliyati mexanizmini o‘rganish, boshqaruvga ilmiy yondashuvlarni qo‘llash va tizim xususiyatlarini o‘rganish optimal yoki me'yoriy xulq uchun zamin bo‘ladi.

Maqsadlar yoki vazifalarning qarama-qarshiligi bilan tizim komponentlarining harakati. Tizimning me'yoriy ishlashi va rivojlanishiga xos ziddiyatlarni kamaytirish Ob'ektni boshqarishga sub'ektning ta'sir ko‘rsatish usuli (yanada yuqori darajada), boshqaruv me'yorlaridan sezilarli tafovutlar bo‘lganda ishlab chiqarish va boshqarish jarayonini tartibga solish usuli Bilimlarni to‘plash va muvofiq boshqaruv qarorlari malakalarini egallash jarayoni

2. 
   Ijtimoiy ishning paydo bo‘lishi va rivojlanishi tahlilida sivilizatsion yondashuvning istiqbollari va imkoniyatlari.
   

Ijtimoiy xizmat ijtimoiy tizim sinfiga tegishli bo‘lib, kam darajadagi tizim ostiga bo‘lish mumkin: ijtimoiy xizmat ilm sifatida, ijtimoiy xizmat shquv fani sifatida, ijtimoiy xizmat faoliyat turi sifatida.

Ijtimoiy xizmat nazariyasiga tizimlilik tamoyilining qo‘llanilishi o‘zaro aloqada va o‘zaro bog‘liq bo‘lganda ilmiy bilishning barcha komponentlarini ko‘rib chiqish imkonini beradi, ijtimoiy xizmat nazariyasining ob'ekti va predmeti xususiyatini aniqlab, bu o‘z navbatida ijtimoiy xizmatning nazariy va amaliy mazmuniga ta'sir ko‘rsatadi. Ijtimoiy xizmatning ilm sifatidagi tizimi uning fanlararo xususiyatida namoyon bo‘lib, u organik o‘zaro bog‘liq tarkibiy qismi : nazariy va amaliy qismlardan iborat.

Ijtimoiy xizmatning faoliyat shakli sifatida tizimli shaklga ega: birinchidan bu muammoni hal qilish maqsadida ijtimoiy munosabatlarda o‘zaro faoliyat jarayonining o‘ziga xosligini xarakterlovchi elementlar yig‘indisi (sub'ekt va ob'ekt, mazmun va vosita, vazifa va maqsadlar ); ikkinchidan bu tizim professional va noprofessional nuqtai nazaridan ko‘rib chiqiladi.

Ijtimoiy xizmat o‘quv fani sifatida ijtimoiy xizmat mazmuni, uning asosiy yo‘nalishlari, texnologiyalar, tashkilotlar, bu xizmatni uslublarini tinglovchilarga o‘qitish nuqtai nazaridan ko‘rib chiqiladi.

Ijtimoiy ishda sivilizatsion yondashuv. Zamonaviy bosqichda ijtimoiy xizmatning modellarini qurish mamlakatning tarixiy, ijtimoiy madaniy rivojlanish qonuniyatlarini hisobga olmasdan imkoni yo‘q.

Taraqqiy etgan yondashuvda «moddiy tushuntirish xos bo‘lib, uning tarixiy rivojlanish xronologiyasi, ko‘p shaklli uning madaniy-tarixiy turlari, ularning barqarorligi va tarixiy rivojlanish istiqbollarini ko‘rish imkonini beruvchi tadqiqotning genetik tarixiy-taqqosiy, madaniy yoki madaniy-antropologik uslublari to‘ldiriladi.».

3. 
   Ijtimoiy ish ob'ekti va sub'ektlariga tavsif bering. Mijoz tushunchasining mohiyati.
   

M.A.Barga fikricha taraqqiy qilgan yondashuv uning dinamik qarshilikka ega ikkita tarixiy jarayonini ko‘rish imkonini berdi:

1. 
   Ijtimoiy xizmat sub'ektlari oliy va o‘rta ma'lumotli professional ijtimoiy xodimlar, jamoat va xayriya tashkilotlarida ijtimoiy ishlar bilan shug‘ullanuvchi shaxslar, ijtimoiy xizmat bo‘yicha ta'lim oluvchilar, ijtimoiy sohadagi ma'muriy- boshqaruv xodimlari».