4-Мавзу. Ишлаб чиқариш назарияси режа: Ишлаб чиқариш ва ишлаб чиқариш омиллари

Энди фирманинг умумий харажатлари чекланганда максимал маҳсулот иўлаб чиқаришга эришиш масаласини график усулда ечилишини кўриб чиқамиз.

• L - меҳнат

• капитал

• K

• Q3

• Q2

• E

• K

• Q1

• C

• -W/r

• L

• Е нуқта учун қуйидаги тенглик ўринли бўлади:

• 4.2-Мавзу. ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ХАРАЖАТЛАРИ
• Режа:
• Корхонанинг қисқа муддатли ва узоқ муддатли оралиқдаги фаолияти.
• Умумий, ўзгармас, ўзгарувчан ва чекли харажатлар.
• Ўртача харажатлар ва уларнинг графикдаги жойлашуви.

• Қисқа муддатли оралиқда фирманинг ишлаб чиқариш ресурслари ўзгарувчан ва ўзгармас ресурсларга бўлинади.
• Узоқ муддатли оралиқда эса барча ресурслар ўзгарувчан ресурслар деб юритилади.

Ўзгармас харажат (FC - fixed cost) - бу қисқа муддатли оралиқда маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмига боғлиқ бўлмаган харажатдир (маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажми ошганда ҳам, камайганда ҳам ўзгармайдиган харажат). Ўзгармас харажатларга бинодан, техникадан, иншоотлардан, ишлаб чиқариш ускуналаридан фойдаланиш билан боғлиқ харажатлар, ижара ҳақи, капитал таъмирлаш, маъмурий харажатлар киради. Ўртача ўзгармас харажат (AFC - Average Fixed Cost) - бир бирлик маҳсулотга тўғри келадиган ўзгармас харажат бўлиб, у қуйидагича аниқланади:

Ўзгармас харажат ва ўртача ўзгармас харажатлар чизиғи графикда қуйидагича тасвирланади:

• FC, AFC

• FC

• AFC

• Q

• Ўзгарувчан харажат (VC - Variable Cost) – масулот ишлаб чиқариш ҳажмига боғлиқ бўлган харажат, яъни маҳсулот ҳажми ошганда ёки камайганда ўзгарадиган харажат. Ўзгарувчан харажат Q га боғлиқ функция бўлиб, VC(Q) кўринишида ёзилиши мумкин.
• Ўртача ўзгарувчан харажатлар (AVC - Average Variable Cost) - бир бирлик ишлаб чиқарилган маҳсулотга тўғри келадиган ўзгарувчан харажат бўлиб, у ўзгарувчан харажат миқдорини ишлаб чиқарилган маҳсулот миқдорига нисбати билан аниқланади.

• VC ва AVC чизиқлари графиги.

• Q

• VC, AVC

• VC

• Q1

• Оптимал ишлаб чиқариш ҳажми

• AVC

• Умумий харажатлар (TC - Total Cost) - қисқа муддатли оралиқда маълум миқдорда маҳсулот ишлаб чиқариш учун сарфланган ўзгармас ва ўзгарувчан харажатларнинг йиғиндисига тенг:
• TC=FC+VC(Q)
• Бу ерда FC- ўзгармас харажат, VC- ўзгарувчан харажат.
• График кўринишда умумий харажат чизиғи ўзгармас ва ўзгарувчан харажатлар чизиқларини қўшиш билан ҳосил қилинади

• TC, VC, FC

• TC

• VC

• FC

• Q