4-mavzu: ogʻzaki muloqot reja: Ogʻzaki muloqot va uning xususiyatlari Verbal va noverbal muloqot

 

Yozma muloqot  soʽzlovchi va qabul qiluvchi ogʻzaki muloqot vositasisiz amalga 

oshganda  juda  asqotadi.  Barcha  tashkilotlarda  ijrochilar  yozma  xabarlar  orqali   

boʻlimlararo  va  boʻlimlar    ichida  samarali  aloqani  yuritishlari  mumkin.  Muloqot 

jarayoni  soʽzlar  orqali  xabarlar  yuborishni  oʽz  ichiga  oladi.  Yozma  muloqot 

bildirishnomalar, eslatmalar, hisobotlar, moliyaviy hisobotlar, biznes xatlari va shu 

kabilarning barcha turlarini qamrab oladi. Muloqotning bu turi tashkilotlarda keng 

qo‘llaniluvchi  xabar  yozish  jarayonini  yozishga  aylantiradi.  Rasmiy  muloqot, 

qoidalar,  buyruqlar,  ma’lumotnomalar,  siyosiy  masalalar  va  hokazolar  doimo 

yozma shaklda boʻlishi kerak.  

 Yozma  nutq  yuqori  darajada  boʻlmas  ekan,  ogʻzaki  nutq  koʻngildagidek 

boʻlmaydi. Yozma nutqda esa til vositalarini tanlash va qoʻllashga toʻliq imkoniyat 

boʻladi. Yozma nutqni xohlagancha tahrir qilish mumkin. Yozma nutqda ogʻzaki 

nutqdagi  kabi  hayajon  boʻlmaydi,  notiq  shoshilmasdan,  o‘ylab  nutq  tuzadi.  Shu 

sababdan  ham  yozma  nutq  ogʻzaki  nutqdan  koʻra  ravon,  aniq  va  izchilroq 

boʻladi.Yozma    nutq  barqaror  va  qat’iy  boʻladi,  u  har  doim  avvaldan  o‘ylanadi 

hamda  matnga  tushiriladi.  Yozma    nutq  ogʻzaki  nutqning  rivojiga  bevosita  ta’sir 

etadi.  Ogʻzaki    nutq  esa    yozma    nutq  asosida  rivojlanadi.  Yozma  mashqlar  – 

bamisoli tafakkur mashqlaridir. 

      Yozma  muloqot    soʽzlovchi  va  qabul  qiluvchi  ogʻzaki  muloqot  vositasisiz 

amalga  oshganda  juda  asqotadi.  Barcha  tashkilotlarda  ijrochilar  yozma  xabarlar 

orqali      boʻlimlararo  va  boʻlimlar    ichida  samarali  aloqani  yuritishlari  mumkin. 

Muloqot  jarayoni  soʽzlar  orqali  xabarlar  yuborishni  oʽz  ichiga  oladi.  Yozma 

muloqot  bildirishnomalar,  eslatmalar,  hisobotlar,  moliyaviy  hisobotlar,  biznes 

xatlari  va  shu  kabilarning  barcha  turlarini  qamrab  oladi.  Muloqotning  bu  turi 

tashkilotlarda  keng  qo‘llaniluvchi  xabar  yozish  jarayonini  yozishga  aylantiradi. 

Rasmiy  muloqot,  qoidalar,  buyruqlar,  ma’lumotnomalar,  siyosiy  masalalar  va 

hokazolar doimo yozma shaklda boʻlishi kerak.  

---

      Yozma  kommunikatsiya  —  maktublar,  eslatmalar,  protokollar,  belgilar  yoki 

matnlar orqali izohlanishlari juda qiyin, chunki muloqotda boʻlgan odamni ovozini 

eshitmaymiz  va  imo-ishoralarini  koʻrmaymiz.  Lekin  fikrni  yozma  ravishda 

ifodalash  yozuvchiga  nima  demoqchi  boʻlganligini  o‘ylash  va  eng  yaxshi 

variantini tanlash imkonini beradi. Har qanday menejerga yozma soʽz bilan ishlash 

qobiliyati juda ham muhimdir.  Samarali yozish usullari soʽzlar, qisqa jumlalar va 

qisqa  abzasdan  foydalanishda  va  muvofiqlatirishda  ham  soddalikka  urgʻu  beradi. 

Xabarga 

koʻra 

alohida 

oʻquvchiga 

murojaat 

qilishda 

soʽzlarning 

muvofiqlashtirilishi barcha oʻquvchilar ham xabarni tushunishda bir xil qobiliyatga 

ega emaslar, ularning barchalarining soʽz boyliklari bir xil emas,  mavzu boʻyicha 

bir    xil  bilimga  ega  emaslar.  Shunday    qilib,  aniq    muloqot    qilish  uchun,  biz 

muloqot  qilishni  xohlagan  kishimizni  bilishimiz  kerak.  Xabar  shaxsning  ongiga 

mos boʻlishi kerak. Shu maqsadda, yozma muloqot mobaynida quyidagi usullarni 

egallashni maslahati beriladi: