4-mavzu. O’rta asrlar iqtisodiy qarashlari. Merkantilizm iqtisodiy ta’limoti

Tayanch iboralar: me`yorli taxlil; me`yorli foydalilik; kimmat; sub`ektiv baxolash; G ossen konuni; ishlab chikarish xarajatlari; «Marshall kresti»; elastik talab; elastik taklif.
Takrorlash uchun savollar

1. Marjinalizmning asosiy goyasi nima?

2.Me`yorli foydalilik deganda nimani tushunasiz?

3.Marjinalistlar nazariyasiga kura, tovar baxosi asosida kanday omil yotadi?

4.Marshall buyicha, tovar kiymati kanday aniklanadi?

5.Marshallning bir zumli, kiska muddatli, uzok muddatli muvozanat turlarini kanday tushunasiz?

7-MAVZU. neoklassik maktab iqtisodiy qarashlari. keyns va keynsshilik ta’limoti

Reja:
1. Kembridj maktabi yoki yangi klassik (neoklassik yunalish). Marshal uslubi.

2. Valras va umumiy muvozanat nazariyasi.
3. J.B.Klarkning iqtisodiy ta’limoti.

4. J.M.Keyns. “Bandlik, foyiz va pulning umumiy nazariyasi” asaridagi iqtisodiy g’oyalar.

Jon Meynard Keyns (1883-1946) hozirgi zamonning buyuk iqtisodchi olimi. Uning dunyokarashi o’zi oldin bilim olgan, keyin o’qituvchilik qilgan Kembrij universitetida shakllandi. U bu erda ikkinchi bir atoqli olim - Kembrij iqtisodiy maktabining asoschisi A.Marshall ko’lida ta`lim oldi. Ammo uning izidan bormadi, o’ziga xos yo’nalishda nazariya yaratdi.

İngliz iqtisodchisi inflyaciya keltirib chikaradigan «inflyaciya solig’i» (pul qadrsizlanganda uning egasi o’z jamg’armasi qiymatining bir qismini yo’qotadi) va uning salbiy okibatlarni ko’rsatib berdi. Surunkali inflyaciya sharoitida ishlab chiqarish faoliyati bilan, ayniksa, o’zok muddatli investiciya loyihalari bilan shug’ullanish, oddiy qilib aytganda, befoyda: pul juda sekin aylanadi va o’zining sotib olish qobiliyatini yo’kotadi. Shuning uchun chayqovchilik faol tadbirkorlik faoliyati sohasiga aylanadi. U turli bozorlarda baholar o’rtasidagi fark hisobiga foydani ko’paytirishga imkon beradi.

J.M.Keyns o’z tadqiqotlari asosida bir qator asarlarni nashr etdi. Ular «Ehtimollar to’g’risida traktat» (1921), «Erkin tadbirkorlikning tugatilishi» (1926), «Pul to’g’risida traktat» (1930) va boshqalar. Uning «İsh bilan bandlik, foiz va pulning umumiy nazariyasi» nomli asosiy asari 1936 yili chop etildi.

J.M.Keyns ilmiy ishlar bilan birga faol amaliy va siyosiy faoliyat bilan ham shug’ullandi. U yirik sugurta kompaniyasining raisi, investiciya kompaniyasining boshqaruvchisi, «İqtisodiy jurnal» muharriri, davlat amaldori, moliya vazirligining iqtisod buyicha maslahatchisi lavozimlarida ishladi.