4-Mavzu: qonning tarkibi: plazma va shaklli elementlarning tuzilishi, miqdori hamda fiziologik funksiyalari. Reja: Qon plazmasi, uning tarkibi va xususiyatlari

Qon hosil bo’lishi-Gemopoez. Gemopoez -qonning shaklli elementlari hosil bo’lishidir, bu jarayon organizmda erta paydo bo’ladi va bu eritropoez, leyko’oez, trombo’oez deb yuritiladi. Embrional gemo’oez va postembrional gemo’oezlar ham mavjud. Sut emizuvchilarda qon hujayralari jigarda hosil bo’ladi. Embrional jarayon oxirida jigarda qon hosil bo’lishini to’xtatilib, qon qizil iliklarda hosil bo’lishi boshlanadi va ularga timus, limfatik tugunlar va boshqa organlar yordam beradi.
Eritropoez - eritrositlar avlodi qizil qon tanasi hujayralari bo’lib, ularda gemoglobin sintezlanadi. Gemopoez hosil bo’lishida Fe ikki oksidi, farritin va siderofilin ishlatiladi. Odam organizmining temirga kunlik talabi 20-25 mg. Buning ko’p qismi taloqda parchalangan eritrositlardan, qolganlari esa oziq - ovqat mahsulotlari bilan organizmga o’tadi. Eritrosit hosil bo’lishi uchun fioliovaya kislotasi va V(12) - vitamini kerak Bu vitaminni organizmga so’rilishi ichki kasl omili bilan bog’lanadi.
Leyko’oez -leykositlar qanchalik qanchalik ko’p bo’lsa, shuncha ko’p ishlatiladi,ular doimo yangitdan hosil bo’ladi va nobud bo’ladi.
Trombopoez-jarayonining fiziologik boshqaruvchisi tromboproetinlardir. Kimyoviy nuqtai nazardan ular yuqori molekula, oqsil reaksiyasi bog’lovchi organlar, ulardan reflektor tizimga bog’liqligidan dalolat beradi. Qon hosil bo’lishi va shaklli hujayralarning taqsimlanishi, yan’ni asab boshqarilishi haqida birinchi marta S.P. Botkin kiritgan.

1^ Adolf Faller., Michael Schuenke-The Human Body - “An Introduction to Structure and Function” ThiemeStuttgart · New Yorkhttp: //www.bestmedbook.com/2004 270-271 бет

2^ Anatomy of the Human Body.Henry Gray.Nega Assefa Alemaya University Yosief Tsige Jimma University.In collaboration with the Ethiopia Public Health Training Initiative, The Carter Center, the Ethiopia Ministry of Health, and the Ethiopia Ministry of Education 2003. 245bet

3^ Anatomy of the Human Body.Henry Gray.Nega Assefa Alemaya University Yosief Tsige Jimma University.In collaboration with the Ethiopia Public Health Training Initiative, The Carter Center, the Ethiopia Ministry of Health, and the Ethiopia Ministry of Education 2003. 243bet