4-mavzu. Tog‘ jinslarini qazib olish korxonasi reja

Ochish ishlari. Qazilma boyliklar ko‘pincha, sanoatda foydalanishga yaroqsiz 
jinslar qatlami bilan qoplangan bo‘ladi. Bu qatlamni “ochish qatlami” deyiladi. 
Ochish ishlari, odatda, ochiq yo‘l bilan bajariladi.Bunda quyidagi qazish va ortish-
tushirish mashinalari va texnologik usullardan foydalaniladi; 
1) 
Bir cho‘michli ekskovatorlar (bo‘sh jins qalinligi katta bo‘lganda) va 
bir cho‘michli pogruzchiklar. Bo‘sh jinslarni o‘zi ag‘darar avtomobillar bilan ichki 
yoki tashqi ag‘darish joylariga (qazishlardan hosil bo‘lgan chuqurlarga) tashib 
boriladi. Ochish ishlari gorizontal qatlamlar bo‘yicha yoki frontni elpig‘ichsimon 
ilgari surib bajariladi. 
2) 
Buldozerlar-portlatish ishlarini qo‘llash, bu jinslarning qattiqligiga 
bog‘liq; 
3) 
Buldozerlar skreperlar yordamida bu sxema trassa bo‘yi yo‘l 
karerlarida va bo‘sh jinslarining hajmi ko‘p bo‘lmaganda qo‘llaniladi. Texnolgiya 
oddiy ishlarga nisbatan arzonga bajariladi. Bo‘sh jinslarni tashib borish masofasi 
skreper cho‘michining hajmiga bog‘liq; 
4) 
Bo‘sh jinslarni buldozer bilan bir joyga surib, u erdan ekskovator yoki 
bir cho‘michli pogruzchik bilan hudud ichkarisidagi yoki tashqarisidagi ag‘darish 
joylariga tashiladi; 

---

5) 
Gidromexanizatsiya usullaridan foydalanish. 
Ochiq tog‘ karerlaridagi qazish ishlarining muhim samaradorlik ko‘rsatkichi 
chiqarib olinadigan bo‘sh jinslar va foydali qazilma hajmlarining nisbati hisoblanadi 
(kub metrlar yoki tonnalar bilan o‘lchanadi).Bunday nisbat qazib olish koeffitsenti
K
k
deyiladi; 
K
k
= V
u.k
/ V
f.k
, (1.7) 
Bu erda: V
u.k
-karerning oxirgi karerturlaridagi yoki bir qismdagi jinslarini 
ochish hajmi; V
f.k 
-shu karerturlarda olinadigan foydali qazilmaning umumiy hajmi.