49- ma’ruza radiochastota kuchaytirgichlari haqida umumiy tushunchalar

O‘zgarmas tok kuchaytirgichi 
CHAR tarkibida o‘zgarmas tok kuchaytirgichning bo‘lishligiga sabab rostlovchi 
elementning normal ishlashi uchun unga kirish kuchlanishining aniq bir qiymatga, 
faqatgina o‘zgarmas tok kuchaytirgichi orqali erishishlik mumkin. 

---

43 
Rostlovchi 
Odatda, geterodin chastotasini rostlovchi qurilma orqali moslab turiladi. 
Rostlovchilarning ishlash jarayonlariga qarab elektron, elektromexanik va termik 
turlarga bo‘linadi. 
Elektron rostlovchilarga reaktiv lampalar kiradi. Bundan tashqari egri chiziq 
xarakteristikali kondensatorlar, indiktuvliklar ham kirishi mumkin. Egri chiziq 
xarakteristikali sig‘imlar, garchi konturni keng doirada sozlab tursa-da, lekin u 
haroratga chidamsizdir. Bu kamchilikni yo‘qotish maqsadida hozirgi paytda yarim 
o‘tkazgich diodlarning r-p o‘tish oralig‘idagi sig‘imdan foydalaniladi. 
Elektromexanik rostlovchilarda geterodinning chastotasi elektromexanik 
uzatmalar orqali rostlanadi. Lekin bunday rostlovchilar xaddan tashqari inersionlidir. 
Termik rostlovchilar asosan Yuqori chastotali klistronlarda ishlatiladi. Ularning 
chastotasini maxsus isitgichlar orqali harorat o‘zgartirilib klistronning kamerasining 
o‘lchamlari o‘zgartiriladi va shu orqali klistronning chastotasi rostlanadi. 
Boshqarib yoki rostlab beruvchi qurilma qanday bo‘lmasin ularning samarali 
ishlashini ko‘rsatadigan omil-bu rostlanuvchi generatorning chastota o‘zgarishini 
rostlovchining kuchlanishiga nisbatan bog‘liqligini ko‘rsatadigan xarakteristikasidir. U 
xarakteristikaning analitik ifodasi quyidagichadir. 
Δfg = F (ΔU
b
) 
Bu xarakteristikaning grafik ko‘rinishi 11.5-rasmda ko‘rsatilgan 
11.5-rasm. 
Bu statik xarakteristika orqali rostlovchining quyidagi parametrlarini topish 
mumkin. 
- xarakteristikaning qiyaligi, 
 
(11.5) 
Bu parametr chastota moslashuvini qanday samarada o‘tayotganligini ko‘rsatadi. 
- rostlanuvchi generatorning chastotasini maksimal o‘zgarishi topiladi, 
- rostlovchi kuchlanishning maksimal qiymati topiladi. 
Bu statik xarakteristika umumiy holda chiziqlidir. 

---

44