49- ma’ruza radiochastota kuchaytirgichlari haqida umumiy tushunchalar

Kuchaytirish koeffitsientini rostlash
Kuchaytirish koeffitsienti radiopriyomniklarni loyihalanayotgan paytda tanlaniladi. Ammo radiopriyomniklarni ekspluatatsiya qilinayotgan paytda chiqimdagi quvvat keng doirada o‘zgarib, oldindan tanlanilgan kuchaytirish koeffitsientiga ta’sir etishi mumkin. Ayrim paytlarda kichik signallarni qabul qilishga mo‘ljallangan kuchaytirish beradigan kaskadlar behosdan katta qiymatli signallarni qabul qilib qolganda u oldindan tanlanilgan kuchaytirish koeffitsienti, nafaqat ortiqcha, balki ziyonli bo‘lib qolishi ham mumkin. Bunday paytlarda radiopriyomnik-larning asosiy ko‘rsatgichlari yomonlashib ketadi. SHu bois ham har bir radiopriyomnikda ularning kuchaytirish koeffitsientlari rostlanuvchi bo‘lishi kerak. Rostlanuvchi elementlar sifatida YUCHRK, OCHK va QCHK lar olinadi. Quyida kuchaytirish koeffitsientini rostlashning ayrim usullari bilan tanishib chiqamiz.
Ma’lumki, kuchaytirgichlarning kuchaytirish koeffitsienti kuchaytirgich asbobning xarakteristikalarini tikligi va yukning qarshiligi


Kuchaytirish koeffitsientini rostlash

Kuchaytirish koeffitsienti radiopriyomniklarni loyihalanayotgan paytda tanlaniladi. Ammo radiopriyomniklarni ekspluatatsiya qilinayotgan paytda chiqimdagi quvvat keng doirada o‘zgarib, oldindan tanlanilgan kuchaytirish koeffitsientiga ta’sir etishi mumkin. Ayrim paytlarda kichik signallarni qabul qilishga mo‘ljallangan kuchaytirish beradigan kaskadlar behosdan katta qiymatli signallarni qabul qilib qolganda u oldindan tanlanilgan kuchaytirish koeffitsienti, nafaqat ortiqcha, balki ziyonli bo‘lib qolishi ham mumkin. Bunday paytlarda radiopriyomnik-larning asosiy ko‘rsatgichlari yomonlashib ketadi. SHu bois ham har bir radiopriyomnikda ularning kuchaytirish koeffitsientlari rostlanuvchi bo‘lishi kerak. Rostlanuvchi elementlar sifatida YUCHRK, OCHK va QCHK lar olinadi. Quyida kuchaytirish koeffitsientini rostlashning ayrim usullari bilan tanishib chiqamiz.

Ma’lumki, kuchaytirgichlarning kuchaytirish koeffitsienti kuchaytirgich asbobning xarakteristikalarini tikligi va yukning qarshiligiorqali topiladi. SHunday ekan, kuchaytirish koeffitsientini shu ikki ko‘rsatgichlarning parametrlari orqali amalga oshiriladi desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Bu ikki ko‘rsatgichning qulay va soddasi xarakteristika tikligini rostlashdir. Xarakteristikani tikligini siljish kuchlanishi orqali boshqariladi.
Tranzistorlarda o‘tkazuvchanlik U21 ni o‘zgartirish orqali kuchaytirish koeffitsienti rostlanadi. Bu usul tranzistorlarni muttasil toki bo‘yicha ishlaydigan rejimni o‘zgartirish yo‘li orqali amalga oshiriladi.
Yuqorida ko‘rsatilgan usullardan tashqari, yana teskari aloqa orqali, maxsus attonyuator yoki kuchlanishi bo‘luvchi elementlar orqali ham kuchaytirish koeffitsientlarini rostlash mumkin.
11.1-rasmda kuchaytirish koeffitsientini rostlovchi sxemalarning turli variantlari ko‘rsatilgan.

11.1-rasm.
11.1,a-rasmda kuchaytirish koeffitsientini rostlash, kuchlanishni bo‘luvchi elementlar R1, R2, R3, lar orqali, 11.1,b-rasmda esa rostlash, tranzistorning emitter zanjiri bo‘ylab oqadigan va nihoyat, 11.1,v-rasmda rostlash, qarshilik Z1 va Z2 lar orqali amalga oshiriladi.