5- amaliy mashg‘ulot Mavzu: quritish uchun zarur moddalar (oltingugurt, osh tuzi, ishqor va boshqa) va kerakli inventarlar miqdorini hisoblash mashg’ulotning maqsadi

Topshiriq: 200...250 sm.li o‘lchov silindriga 150...180 sm3 tekshirilayotgan
eritmamizdan solamiz va unga asta sekinlik bilan areomertni botiramiz.
Areometrimiz silind devorlariga tegmasligi lozim. Areometrning suyuqlikga
botishi to‘xtagandan so‘ng areometr meniskasi pastki ko‘rsatkichini aniqlab, 1-
jadvalga ko‘ra eritma konsentratsiyasini aniqlaymiz. Eritma konsentratsiyasini
areomert yordamida aniqlash xona harorati 200C da o‘tkaziladi.
Ishni yakunlagandan so‘ng areometrni toza suv bilan chayib oling va filtr
qog‘oz yoki quruq latta bilan arting, so‘ngra g‘ilofiga joylashtiring.
31
5-jadval

Osh tuzi	Sulfat kislota
Zichlik, g/sm3	Konsentratsiya, %	Zichlik, g/sm3	Konsentratsiya, %
1,0053	1	1,0028	0,5
1,0125	2	1,0056	1,0
1,0196	3	1,0085	1,5
1,0268	4	1,0113	2,0
1,0340	5	1,0141	2,5
1,0413	6	1,0168	3,0
1,0486	7	1,0194	3,5
1,0569	8	1,0221	4,0
1,0633	9	1,0248	4,5
1,0707	10	1,0275	5,0

Mustaqil hisoblash uchun topshiriqlar:
1. Konsentratsiyasi 2,5% bo‘lgan 500 litr tuzli eritma tayyorlash zarur. Buning
uchun qancha miqdorda suv va osh tuzi zarur ekanligini hisoblang.
2. Konsentratsiyasi 3% bo‘lgan tuzli eritma tayyorlash uchun 500 litr suvga
qancha miqdorda osh tuzi ko‘shish lozim.
3. 350 tonna meva yarim tayyor mahsulotni quruq sulfitatsiyalash uchun zarur
0,15% konsentratsiya uchun SO2 miqdorini hisoblab toping.
4. Tarkibida 1% NaCl bo‘lgan 500 litr suv mavjud. Osh tuzi konsentratsiyasini
2% ga yetkazish zarur. Buning uchun qancha miqdorda NaCl lozim.
5. Tarkibida 0,05% SО2 bo‘lgan 200 tonna sulfitlangan meva yarim mahsuloti
mavjud. SО2 konsentratsiyasini 0,15% ga yetkazish zarur. Buning uchun qancha
miqdorda SО2 kerak bo‘lishini hisoblang.
6. Tarkibida 0,2% oltingugurt angidridi mavjud bo‘lgan 150 tonna quritilgan
mahsulot olish uchun qancha miqdorda 2% konsentratsiyali sulfat kislota ishchi
eritmasi zarurligini hisoblab toping.
32